قدمت و تاریخچه حسابداری در جهان
حسابداری در جهان نزدیک به ۶۰۰۰ سال قدمت دارد و تاریخ نخستین مدارک کشف شده حسابداری به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد. بعبارت دیگر، حسابداری با تمدن همزاد است و به اندازه تمدن بشری قدمت دارد. در تمدنهای باستانی بین النهرین که قسمت اعظم ثروتهای جامعه در اختیار فرمانروا یا فرمانروایان بود. معمولا کاهنان که قشر ممتازی را در سلسله مراتب اجتماعی تشکیل می دادند و ظیفه نگارش را بطور اعم و نگهداری حساب درآمدها و ثروتهای حکومت را بطور اخص به عهده یا در واقع در انحصار داشتند و در عین حال به ثبت برخی از معاملات شهروندان نیز می پرداختند، از جمله در تمدن باستانی سومر (Summer) نظام مالی جامعی برقرار بود و کاهنان سومری علاوه بر نگهداری حساب درآمدهای حکومتی، به نحوی موجودی غلات، تعداد دامها و میزان املاک حکومتی را محاسبه می کردند.
نخستین مدرک کشف شده حسابداری در جهان، لوحه های سفالین از تمدن سومر در بابل (Babylon) است و قدمت آن به ۳۶۰۰ سال قبل از میلاد می رسد و از پرداخت دستمزد تعدادی کارگر حکایت دارد. مدارک و شواهد بدست آمده از تمدن باستانی مصر (۵۲۵_۵۰۰۰ ق.م) حکایت از آن دارد که در اجرای طرحهای ساختمانی این تمدن، نوعی کنترل حسابداری برقرار بوده که بهره گیری از نیروی کار هزاران هزار نفر را در امر ایجاد بنا و حمل و نقل مصالح ساختمانی در تشکیلاتی منظم، میسر می کرده است، از تمدن مصر در دورانی که یونانیان و رومیان بر آن تسلط داشتند نیز مجموعه های متعددی از حسابهای نوشته شده بر پاپیروس باقی مانده است. شواهد و مدارک به دست آمده از یونان باستان نیز حکایت از استقرار کنترلهای حسابداری دارد. از جمله حساب معبد پارتنون در لوحه های مرمرین اکروپولیس حک و بخشی از ان هنوز هم باقی است.
اگر می خواهید مطالب بیشتری راجع به حسابداری، مفاهیم و مبانی آن بدانید، با آموزش های پارسا حساب ایرانیان همراه شوید.
انقلاب حسابداری
- در سال 1458، بنتتو کوترگلی، سیستم حسابداری مضاعف را اختراع نمود. کوترگلی موجب تحول در علم حسابداری شد. اصل ورود مضاعف یکی از پایه ای ترین اصول حسابداری است. به این معناست که برای هر عملیات حسابداری دو ثبت همزمان انجام می شود. بگذارید با مثالی ساده بحث را ادامه دهیم. فرض کنید 550 واحد پولی در بانک دارید و می خواهید کالایی به ارزش 300 واحد پولی خریداری نمایید، در این صورت دو ثبت باید انجام دهید. یک ثبت که نشان می دهد پول شما کم شده است و به 250 واحد رسیده است، ثبتی دیگر که نشان می دهد در ازای پولی که کم شده است کالایی به ارزش 300 واحد پولی به داراییتان افزوده شده است.
- همچنین ریاضی دان و راهب فرانسوی ایتالیایی، لوکا پارالوتومس پاسیولی (متولد 1445) نیز سیستمی از ثبت اسناد را اختراع کرد. او را پدر علم حسابداری می نامند. وی کتاب های متعددی نوشته که از آن جمله کتابی ترکیبی است از علوم مختلف از جمله حساب، هندسه، نسبت و تناسب که شامل رساله ای 27 صفحه ای از حسابداری نیز می باشد. پاسیولی این کتاب را در سال 1494 نگاشته است.
تاریخچه و سیر تطور حسابداری در ایران
تاریخچه حسابداری در ایران را می توان به پنج دوران که در زیر آمده است تقسیم کرد:
 |
- ایران پیش از اسلام: قدمت حسابداری در ایران به اولین تمدن ها بر می گردد. داده های تاریخی بدست آمده از شهرهایی چون شوش و چغامیش (که در نزدیکی شوش بوده است)، مانند گلوله ها و مهره های شمارشی، حاکی از این است که ایران باستان خیلی زود وارد عرصه حسابداری شده است.همچنین گل نوشته های حاوی پیام های کوتاه و غالبا دارای محتوای هزینه و درآمدی درخور توجه است. این داده ها در پی حفاری های تخت جمشید به دست آمده و مربوط به دوره هخامنشیان می باشند.
- ایران پس از ظهور اسلام تا قاجاریه: با ورود اسلام به ایران نظام اقتصادی همانند سایر جنبه های اجتماعی دستخوش تغییر شد. در این دوران حسابداری، برای نگهداری حساب درآمد و مخارج حکومت سلجوقیان تکامل یافت. در این دوره حسابداری سیاق به وجود آمد. حسابداری سیاق روشی بود که بر پایه آن حساب درآمد و هزینه هر ایالت به طور جداگانه و در دفتر مخصوص به خود ثبت می شد. همچنین دفتری برای خلاصه سازی درآمدها و مخارج کلیه ایالت ها در مرکز تعبیه شده بود.در این دفاتر به خط سیاق نوشته می شد.
- از دوران قاجار تا انقلاب مشروطه: در دوران قاجار تحولی ابتدایی در سیستم های مالی ایران ایجاد شد. نقطه اوج این تحولات، دعوت مستشاران آمریکایی به انجام امور ژاندارمری و مالی بود. در اواخر قاجاریه، امتیاز استخراج نفت به ویلیام ناکس دارسی داده شد. شرکت نفت ایران و انگلیس تاسیس شد. امتیاز تاسیس بانک های استقراضی و شاهنشاهی به بیگانگان داده شد. موارد ذکر شده، زمینه ورود روش های مالی و اداری پیشرفته به کشور را فراهم نمود. هر چند این روش ها تا مدت ها در حصر همین موسسات باقی ماند و راه به سایر موسسات و دوایر دولتی و خصوصی نبرد.
- از مشروطه تا اوایل دهه 40: حسابداری و حسابرسی نوین با پیروزی انقلاب مشروطه و تصویب قانون اساسی آن جوانه زد. انقلاب مشروطه در حالی پیروز شد که کشور با وخامت شدید اوضاع اقتصادی، کسری بودجه، استقراض های خارجی پی در پی و حیف و میل های دیوانیان و درباریان دست و پنجه نرم می کرد. در این دوره بود که اولین بودجه نوین کشوری، نخستین قانون مالیاتی، نخستین قانون تجاری و بلاخره اولین قانون حسابداری به تصویب رسید. در سال 1315 بانک ملی ایران گروهی شامل 12 دانشجو را برای تحصیل علمی و عملی در رشته تخصصی حسابداری به انگلستان فرستاد. با تلاش و کوشش تعدادی از همان فارغ التحصیلان، سرانجام شرکت ملی نفت در سال 1336 موافقت خود را برای تاسیس یک آموزشگاه حسابداری اعلام کرد. این آموزشگاه از سال 1353 با نام دانشگاه حسابداری و علوم مالی شناخته شد. این دانشگاه، تا سطح فوق لیسانس دوره برگزار می کرد. از دیگر موسسات فرهنگی می توان به موسسه علوم بانکی، دانشکده بازرگانی و غیره اشاره کرد که تدوین رشته های حسابداری را حدودا در برنامه خود گذاشتند.
- از دهه چهل تا کنون: ساختار اقتصادی در سال های 1342 به بعد تغییر کرده و نظام اقتصادی نوین گسترش یافت.این گسترش موجب شد، حسابداری به عنوان حرفه ای که نیاز های اطلاعاتی موسسات و شرکت های جدید را برآورده می کرد، دیده شود. نیاز روزافزون بازار کار به حسابدارن تحصیل کرده، باعث رونق موسسات آموزش حسابداری شد. از پیامد های تحولات اقتصادی_اجتماعی ذکر شده، پیدایش گروه های صنعتی بزرگ چون کفش ملی، صنعتی بهشهر، شرکت های خودرویی از جمله جیپ (پارس خودرو)، ایران ناسیونال (ایران خودرو)، سایپا، زامیاد و غیره بود. با جذب سرمایه های خارجی فراوان، چندین شرکت و موسسه چند ملیتی دارویی و صنعتی در ایران شکل گرفت. اداره این شرکت ها با سیستم های سنتی تقریبا ناممکن می نمود.همین امر باعث شد که سیستم های مدیریت نوین با اقتباس از سیستم های مدیریت خارجی در ایران رایج شود. حسابداری در ایران امروزه با عملکرد گسترده اش جایگاه ویژه ای در نظام مالی و اقتصادی پیدا کرده است. در سطح کلان نیز شاهد اعتماد سیستم مالی کشور به عملکرد حسابرسان هستیم. به قضاوت نهایی حسابرس که در قالب گزارش حسابرسی منتشر می شود اتکا می شود.
شما، با آموزش های پارسا حساب ایرانیان، می توانید با مفاهیم و مبانی عمیق تری از حسابداری آشنا شوید.
پدر علم حسابداری در ایران
فضل الله اکبری در سال 1300 در گلپایگان چشم به جهان گشود. وی را پدر علم حسابداری ایران می خوانند. دکتر اکبری در اوایل دهه 1330 در موسسه علوم اداری و بازرگانی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد و فوق لیسانس خود را در رشته علوم اداری و بازرگانی گرفت سپس برای تحصیلات تکمیلی با استفاده از بورس تحصیلی به آمریکا رفته، در دانشگاه های کالیفرنیای جنوبی و استانفورد ادامه تحصیل داد. وی در رشته مدیریت بازرگانی با گرایش حسابداری موفق به دریافت مدرک دکترا شد. سپس به ایران بازگشته و در موسسه علوم اداری مشغول به تدریس شد. وی در سال 1337 به عنوان اولین مدرس حسابداری در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به عضویت هیئت علمی آن دانشکده درآمد.
 |
دیدگاه خود را بنویسید