تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد

مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده اولین بار در سال ۱۳۸۷ مطرح شد و در آن به مشاغل خاصی اعلام کرد که باید درصدی از قیمت اصلی کالا یا خدمات را به صورت اضافه از مشتری نهایی دریافت کرده و به صورت فصلی به خزانه دولت واریز کنند. این دسته از مشاغل تحت عنوان فراخوان های دهگانه مالیات بر ارزش افزوده از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۲ نسبت به اخذ این مالیات و پرداخت آن مکلف شدند. 

این الزام بنابر ماده ۱۸ قانون ارزش افزوده تعیین شده است. به عنوان مثال در سالی که گذشت (۱۴۰۲)، مشاغلی همچون فروشندگان حیوانات خانگی و مراکز درمانی آن، فروشندگان انواع غذا و لوازم حیوانی، ادوات موسیقی، لوازم آرایشی، مجموعه های اخذ پذیرش تحصیلی، خدمات ماساژ، طرح و نقشه برداری معادن و غیره در لیست این فراخوان ها اضافه شدند.

در واقع مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد در ۲ دسته متفاوت قرار می گیرند. مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌ای دریافت شده با واسطه فروشنده از خریدار نهایی است و به همین خاطر در لیست مالیات های غیرمستقیم قرار می گیرد. توجه کنید که در صورت عدم پرداخت آن، علاوه بر مبلغ این مالیات، جریمه نیز از شما دریافت خواهد شد.

مالیات بر ارزش افزوده که تاکنون ۹ درصد بوده است، براساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ به مقدار ۱۰ درصد افزایش یافت. این موضوع پس از یکسری مخالفت ها سرانجام در ۳ بهمن ماه سال ۱۴۰۲ تایید شد. مالیات بر ارزش افزوده که با عنوان VAT شناخته می شود، یک هزینه جدای از مالیات بر عملکرد مشاغل و اشخاص حقوقی است. به همین خاطر مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد هم در نحوه محاسبه، اخذ و سامانه ای که باید به صورت جداگانه از طریق آن چنین هزینه ای را پرداخت کنید با یکدیگر فرق می کنند.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

با درک تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد، لازم است در مورد نحوه محاسبه این مالیات صحبت کنیم. همانطور که اشاره کردیم، مالیات بر ارزش افزوده یک فرمول محاسبه ساده و ثابت دارد که به شرح زیر می باشد:

مثال: اگر قیمت یک لپ تاپ ۳۵ میلیون تومان باشد، مبلغ ۳.۵ میلیون تومان جداگانه به عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت خواهد شد. بنابراین فروشنده، این لپ تاپ را به قیمت ۳۸.۵ میلیون تومان به شما فروخته و ۳.۵ میلیون تومان آن را به خزانه دولت واریز می کند.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

به طور کلی می توان مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد را به انواع مختلفی براساس نوع مودی، محصول یا کسب و کار تقسیم کرد. در خصوص مالیات بر ارزش افزوده، می توان به انواع زیر اشاره نمود:

• تولیدی: این نوع مالیات روی کالاهای مصرفی و سرمایه ای تعلق می گیرد. مثلا می توان به طلا اشاره کرد.
• مصرفی: در این نوع مالیات بر ارزش افزوده، این هزینه بر کالاها یا خدمات مصرفی اعمال می گردد. به عنوان مثال خدمات انفورماتیک می توانند یک نمونه از این مالیات باشند.
• درآمد: در این مدل مالیات ارزش افزوده، هزینه به فروش تولید خالص محصول یا خدمات اعمال می گردد. سرمایه گذاری در این بخش مشمول مالیات شده ولی استهلاک از آن کسر می شود.

مالیات عملکرد

همانطور که گفتیم، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد ۲ نوع مالیات مهم است که غالب شهروندان در کشورهای جهان باید آن را پرداخت کنند. مالیات عملکرد برخلاف ارزش افزوده ناشی از قیمت محصول یا خدمات نیست. بلکه این نوع مالیات به سود حاصل از فعالیت اقتصادی افراد حقیقی و حقوقی تعلق می گیرد. این مالیات می تواند تا صفر تومان هم کاهش یابد و کاملا به عملکرد صاحبین مشاغل و اشخاص حقوقی وابسته است.

معمولا مالیات عملکرد به مالیاتی اطلاق می شود که صاحبین مشاغل شخصیت های حقیقی و حقوقی باید آن را پرداخت کنند. این مالیات برمبنای ماده ۱۱۰ قانون مالیات های مستقیم برای اشخاص حقوقی و مواد ۹۳ – ۱۰۴ برای اشخاص حقیقی صاحب مشاغل تعریف شده است.

نحوه محاسبه مالیات عملکرد

برای محاسبه مالیات عملکرد باید به نرخ های بروزرسانی شده ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم و معافیت مالیاتی طبق ماده ۱۰۱ توجه کنیم. اگر بخواهیم نحوه محاسبه مالیات عملکرد را برای سال ۱۴۰۲ بیان کنیم می توان گفت:

 همچنین برای کسانی که شخصیت حقیقی و حقوق بگیر مطابق هستند، جدول مالیات حقوق آنها در سال ۱۴۰۲ به شرح زیر است:

انواع تفاوت های مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد

بسیاری از افرادی که به تازگی با مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد آشنا شدند، به درستی تفاوت های این دو نوع مالیات را متوجه نمی شوند. در نتیجه ممکن است تکالیف مربوط به آنها را انجام نداده و دچار جریمه های سنگینی شوند. در خصوص تفاوت های مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد می توان گفت:

• محل ثبت و پرداخت مالیات: سامانه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس ir بوده و مالیات عملکرد در سامانه my.tax.gov.ir ثبت می شود.
• نحوه محاسبه و ضرایب: همانطور که در متن بالا هم بیان کردیم، ضرایب مالیاتی و نحوه محاسبه این ۲ نوع مالیات با یکدیگر متفاوت است.
• نوع مالیات: مالیات ارزش افزوده از نوع غیرمستقیم و به واسطه فروشنده دریافت می شود. این مالیات باید توسط فروشنده اخذ و به دولت پرداخت شود. مالیات عملکردی توسط فرد حقیقی یا حقوقی با ارسال اظهارنامه مربوطه پرداخت می شود.
• مدل پرداخت: مالیات عملکرد به صورت یکجا برای یک دوره مالی (سالیانه) پرداخت شده اما مالیات ارزش افزوده به صورت فصلی تسویه می شود.
• مهلت زمانی ارسال اظهارنامه و پرداخت: توجه کنید که مهلت زمانی برای ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد متفاوت است که طبق جدول زیر می باشد:

سخن پایانی

در این مقاله به صورت اجمالی شما را با مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد آشنا ساختیم. همچنین تلاش کردیم که نحوه محاسبه این نوع مالیات ها را برای شما تشریح کنیم. همانطور که می دانید، مالیات یکی از تکالیف مهم برای صاحبین مشاغل و تمامی کسانی است که درآمدی کسب می کنند. 

حتی اگر مالیات درآمد شما صفر باشد، مکلف به ارسال اظهارنامه خواهید بود. چنین قوانینی در مورد مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد  سبب شده است تا مودیان دچار گمراهی شوند. بنابراین یادگیری تکالیف و قوانینی که توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می شوند، ضروری است.