حسابداری مالی: مفهوم و کاربرد

حسابداری مالی چیست؟

حسابداری مالی به زبان ساده به فرآیند جمع‌آوری، ثبت و گزارش‌دهی اطلاعات مالی یک سازمان گفته می‌شود. این اطلاعات برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و مالی اهمیت بالایی دارند و به مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان کمک می‌کنند تا وضعیت مالی شرکت را بهتر درک کنند. نرم‌افزارهای مالی مانند نرم‌افزار سپیدار این فرآیند را با ارائه ابزارهای پیشرفته برای ثبت و تحلیل تراکنش‌های مالی و تهیه گزارش‌های مالی و ساده‌تر دقیق‌تر می‌کنند. 

هدف حسابداری مالی در شرکت‌های تجاری

بررسی جزئیات حساب‌های مالی و طبقه بندی سود و زیان‌ها، به‌طورمعمول مهم ترین فرایندی است که هرچند وقت یک بار در همه شرکت‌ها انجام می‌شود. با‌این‌حال گزارش‌های حسابداری مالی با هدف‌های متفاوت و مشخصی شکل گرفته است. 

1. ارائه گزارش‌های حسابداری مالی؛ بهترین راه برای ارزیابی عملکرد سازمان: یکی از مهم‌ترین اهداف حسابداری مالی، ارائه گزارشات جامع و دقیق است که به مدیران کمک می‌کند نقاط ضعف و قوت در بخش‌های مختلف را شناسایی کنند. این گزارشات به مدیران رده بالا، سرمایه‌گذاران و مقامات مالیاتی اطلاعات لازم را برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک فراهم می‌کنند. استفاده از نرم‌افزار حسابداری بازرگانی در تهیه و تحلیل این گزارشات بسیار موثر باشد. این نرم‌افزارها با امکانات پیشرفته‌ای که دارند، به حسابداران کمک می‌کنند تا به‌راحتی اطلاعات مالی را ثبت، دسته‌بندی و تحلیل کنند و گزارشات مالی معتبر و دقیق ارائه دهند.
2. تعیین چشم انداز با کمک بررسی تاریخچه مالی شرکت؛ دومین هدف حسابداری مالی: یکی از اهداف مهم حسابداری مالیاتی، تعیین چشم‌انداز برای شرکت‌ها از طریق بررسی تاریخچه مالی آن‌ها است. مدیران ارشد برای تعیین اهداف جدید مالی و تجاری می‌توانند گزارشات حسابداری مالی را از حسابرسان مجموعه درخواست کنند. این گزارشات شامل اطلاعات کاملی از تاریخچه مالی شرکت می‌شود و به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات استراتژیک و آگاهانه بگیرند. این اطلاعات حاصل تجربیات مالی گذشته شرکت است و دید کاملی از عملکرد آن ارائه می‌دهد که به بهبود برنامه‌ریزی و اجرای اهداف جدید کمک می‌کند.
3. آگاهی از درآمد و هزینه شرکت در صورتحساب حسابداری مالی: آگاهی از درآمد و هزینه‌های شرکت در صورتحساب حسابداری مالی، یکی از اهداف اصلی حسابداری مالی است. این اطلاعات به مدیران کمک می‌کند تا با بررسی دقیق جزئیات مالی، نقاط ضعف و قوت مجموعه را شناسایی کرده و راهبردهای مناسبی برای بهبود عملکرد و برنامه‌ریزی‌های آینده اتخاذ کنند.  در این مرحله حسابدار ملی می‌بایست صدور و تدوین اطلاعات را برعهده بگیرد! 

حسابدار مالی کیست؟

حسابدار مالی کسی است که وظیفه ثبت و ساماندهی صورت‌های مالی شرکت را بر عهده دارد و با ارائه گزارش‌های جامع و بدون نقص، اطلاعات لازم را به مدیران و سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. این گزارش‌ها ابزارهای قدرتمندی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک محسوب می‌شوند و به شفافیت مالی و اعتمادسازی کمک می‌کنند.

چه گزارش‌هایی در حسابداری مالی ارائه می‌شود؟

گزارش‌های حسابداری مالی نقش مهمی در ارائه تصویری شفاف از وضعیت مالی یک شرکت دارند و به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی کمک می‌کنند. این گزارش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• ترازنامه: وضعیت مالی شرکت در یک دوره خاص را نشان می‌دهد، شامل دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سرمایه.
• صورت سود و زیان: خلاصه‌ای از درآمدها و هزینه‌ها برای تعیین سود یا زیان خالص شرکت در یک دوره مشخص.
• صورت جریان وجوه نقد: جزئیات جریان‌های نقدی شرکت را در سه بخش عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی نشان می‌دهد.
• صورت سود و زیان جامع: تغییرات حقوق صاحبان سرمایه را مشخص می‌کند.

به‌این ترتیب در تعریف حسابداری، این گزارش‌ها اطلاعات جامع و دقیقی را برای ارزیابی عملکرد و برنامه‌ریزی‌های مالی در اختیار مدیران قرار می‌دهند.

هر چند وقت یک بار باید حسابداری مالی را انجام دهیم؟

حسابداری مالی باید به‌طورمنظم انجام شود تا وضعیت مالی شرکت‌ها به‌درستی منعکس شود و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک به‌موقع صورت گیرد. به‌طورکلی، شرکت‌های بزرگ و کوچک باید حداقل سالیانه گزارش‌های حسابداری مالی تهیه کنند. این گزارش‌ها شامل صورت‌های مالی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد می‌شود. در سیستم حسابداری دولتی نیز، این گزارش‌ها به‌صورت سالانه به مدیران ارشد ارائه می‌شود تا عملکرد مالی بررسی و ارزیابی شود.

در این‌ میان شرح وظایف حسابدار مالی شامل تهیه و تنظیم این گزارش‌ها، نظارت بر جریان‌های مالی و اطمینان از صحت اطلاعات مالی است. این فرآیند به مدیران کمک می‌کند تا با داشتن دید کاملی از وضعیت مالی، برنامه‌ریزی‌های موثرتری انجام دهند.

نحوه ثبت سند حسابداری مالی؛ استفاده از رویدادهای متعادل مالی

برای ثبت سند حسابداری، ابتدا باید رویداد مالی شناسایی و اسناد مثبته مربوط به آن گردآوری شود. سپس، این رویدادها تجزیه و تحلیل شده و در نهایت در سند حسابداری ثبت می‌شوند. هر رویداد متعادل مالی باید حداقل شامل دو حساب، یکی بدهکار و دیگری بستانکار باشد. در مثال زیر، مشتری 100,000,000 ریال از بدهی خود را با واریز 80,000,000 ریال وجه نقد به بانک و 20,000,000 ریال به صورت چک تسویه می‌کند. موجودی بانک و اسناد دریافتنی تجاری بدهکار و حساب‌های دریافتنی تجاری بستانکار می‌شوند.

این فرآیند باید به‌صورت‌منظم و با دقت انجام شود تا صحت اطلاعات مالی حفظ و امکان پیگیری‌های بعدی فراهم شود. سندهای حسابداری به‌صورت دستی یا کامپیوتری تهیه و پس از ثبت و تایید نهایی، به اسناد مثبته پیوست می‌شوند.

مزایای استفاده از حسابداری مالی؛ از حفظ سوابق تجاری تا کنترل دارایی‌ها

حسابداری مالی به ثبت، خلاصه‌سازی و گزارش‌دهی معاملات تجاری شرکت‌ها می‌پردازد که نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی دارد. از جمله مزایای حسابداری مالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حفظ سوابق تجاری: ثبت دقیق تمام تراکنش‌ها، که امکان پیگیری و تحلیل آن‌ها را فراهم می‌کند.
• جلوگیری از کلاهبرداری و اشتباهات: ثبت دقیق داده‌ها و مدارک مالی احتمال هرگونه کلاهبرداری و اشتباه را کاهش می‌دهد.
• مقایسه نتایج: امکان مقایسه سود و زیان سال‌های مختلف برای تحلیل بهتر عملکرد شرکت.
• کمک به تهیه صورت‌های مالی: ارائه اطلاعات لازم برای تهیه ترازنامه، صورت سود‌و‌زیان و سایر گزارش‌های مالی.
• تسهیل اخذ وام: ارائه اطلاعات مالی معتبر برای اخذ تسهیلات از وام‌دهندگان.
• تشخیص ارزش کسب‌وکار: ارزیابی دقیق ارزش شرکت در صورت انتقال یا فروش کسب‌وکار.
• کمک به مدیریت: فراهم کردن اطلاعات برای تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی‌های مالی.
• کمک به امور مالیاتی: نگهداری منظم دفاتر حسابداری برای تسهیل تسویه حساب‌های مالیاتی.
• کنترل دارایی‌ها: ارائه اطلاعات دقیق از موجودی نقدی، مانده بانکی، بدهکاران و دارایی‌های ثابت.

حسابداری مالی در همه شرکت‌ها و با نرم‌افزاری حسابداری مطابق آن شرکت انجام می‌شود. به‌عنوان مثال: برای یک شرکت عمرانی استفاده از نرم‌افزار حسابداری ساختمان‌ سازی به بهبود این فرآیندها کمک کند. نرم افزارهای حسابداری سپیدار سیستم امکانات پیشرفته‌ای برای ثبت، تجزیه و تحلیل داده‌های مالی و تهیه گزارش‌های دقیق دارد.

محدودیت‌های حسابداری مالی؛ تاثیر سوگیری‌های شخصی بر گزارشات مالی

حسابداری مالی با همه مزایای خود، محدودیت‌هایی دارد که باید به آن‌ها توجه شود. برخی از این محدودیت‌ها عبارت‌اند از:

• فقط معاملات پولی را ثبت می‌کند: حسابداری مالی فقط معاملاتی را که بر حسب پول اندازه‌گیری می‌شوند، ثبت می‌کند و تراکنش‌های غیرمالی را نادیده می‌گیرد، هرچند که این تراکنش‌ها نیز بر سلامت کسب‌وکار تاثیرگذار هستند.
• توجه‌نکردن به تغییرات سطح قیمت: حسابداری مالی تغییرات سطح قیمت را در طول دوره‌های زمانی مختلف در نظر نمی‌گیرد و منجر‌به ارائه اطلاعات غیرواقعی می‌شود.
• نشان ندادن اطلاعات واقعی: اطلاعات حسابداری ممکن است به دلیل رعایت مفاهیم اولیه، واقع‌بینانه نباشد. برای مثال: ارزش دفتری دارایی‌ها ممکن است با ارزش واقعی آن‌ها متفاوت باشد.
• تأثیرگذاری سوگیری‌های شخصی بر صورت‌های حسابداری: قضاوت‌های شخصی حسابدار در انتخاب روش‌های مختلف استهلاک و ارزش‌گذاری بر صورت‌های مالی تأثیر می‌گذارد.
• حساب‌های نمایشی در ترازنامه: ظاهرسازی در ترازنامه دیدگاه نادرستی از وضعیت مالی کسب‌وکار ارائه می‌دهد.