حسابداری اموال و دارایی ثابت چگونه انجام می شود؟

اموال منقول و غیرمنقول در حسابداری چیست؟

هر شرکتی دارای مجموعه‌ای از دارایی منقول و غیرمنقول است: دارایی‌های منقول مانند ماشین‌آلات و دارایی‌های غیرمنقول مانند زمین و ساختمان.

اموال منقول اموالی هستند که می‌توان آن‌ها را بدون آسیب رساندن به خود یا محل نگهداری، از یک مکان منتقل کرد. مثال: ماشین‌آلات، تجهیزات اداری، لوازم و اثاثیه و موجودی‌های انبار.

اموال غیرمنقول اموالی هستند که نمی‌توان آن‌ها را بدون آسیب رساندن به خود یا محل نگهداری آن‌ها، از یک مکان به مکان دیگر منتقل کرد. مثال: زمین، ساختمان و تجهیزات ثابت.

در حسابداری اموال منظور از اموال تمام دارایی‌های منقول و غیرمنقول و جاری و غیرجاری شرکت است که باهدف کسب سود در اختیار شرکت درآمده است و باید استهلاک آن‌ها در طول زمان محاسبه شود؛ بنابراین مهم‌ترین مسئله‌ای که باید در حسابداری اموال مورد بررسی قرار بگیرد، اموال و دارایی‌های شرکت هستند که در ادامه درباره انواع اموال به شما توضیح می‌دهیم.

انواع اموال در حسابداری

در یک نوع دسته‌بندی در حسابداری اموال به‌طورکلی دو نوع دارایی داریم:

• دارایی‌های مشهود

این دسته از دارایی‌ها به‌طورکلی دو ویژگی اصلی دارند: اول اینکه تورم بر روی ارزش این دارایی‌ها به‌شدت تأثیرگذار است و دوم اینکه این دارایی‌ها دچار استهلاک می‌شوند.

• دارایی‌های نامشهود

این دارایی‌ها قابل‌لمس نیستند اما در ارزشمندی و اعتبار شرکت‌ها تأثیر زیادی دارند؛ مانند حق اختراع یا نام تجاری.

در روشی دیگر اموال را به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌کنند:

• دارایی جاری

دارایی‌هایی هستند که هر زمان شرکت اراده کند بتواند در زمان کوتاهی آن‌ها را تبدیل به وجه نقد کند. مانند موجودی نقد، سرمایه‌گذاری‌هایی که تاریخ سررسید آن‌ها کمتر از یک سال باشد، پیش پرداختی که طی یک سال مالی آینده به دارایی تبدیل شود و اسناد دریافتنی تجاری.

• دارایی‌های غیرجاری

در واقع این‌ها سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت شرکت هستند و ارزش آن‌ها برای یک سال مالی قابل محاسبه نیست؛ برای مثال دارایی ثابت مشهود، دارایی‌های نامشهود، سرمایه‌گذاری بلندمدت و پیش پرداختی که بیشتر از یک سال مالی به سررسید آن مانده است.

وظایف حسابدار اموال چیست؟

مهم‌ترین وظایفی که یک حسابدار اموال باید انجام دهد را به‌صورت زیر می‌توان بیان کرد:

• ثبت و نگهداری اطلاعات دارایی‌های ثابت: یکی از کارهای حسابداران ثبت و ضبط اطلاعات دارایی ثابت است. این اطلاعات شامل موارد زیر می‌شوند:
  • شماره شناسایی دارایی
  • ارزش خرید
  • تاریخ خرید
  • محل نگهداری
  • وضعیت نگهداری
  • استهلاک
• طبقه‌بندی دارایی‌های ثابت: کار دیگر حسابداران طبقه‌بندی دارایی ثابت است. دارایی‌های ثابت بر اساس موارد زیر طبقه‌بندی می‌شود:
  • نوع دارایی
  • مکان نگهداری
  • ارزش دارایی
  • عمر مفید
• محاسبه استهلاک دارایی‌های ثابت: استهلاک چیست؟ استهلاک به کاهش ارزش دارایی‌های ثابت در طول زمان گفته می‌شود. حسابدار اموال باید با استفاده از روش‌های مختلف استهلاک، میزان استهلاک دارایی‌های ثابت را محاسبه کند. ما در مقاله محاسبه استهلاک دارایی ثابت، از روش‌های گوناگون صحبت کردیم.
• بررسی و نگهداری دارایی‌های ثابت: حسابدار اموال باید مستمر دارایی‌های ثابت را بررسی کند تا از سلامت و کارایی آن‌ها مطمئن شود. در صورت نیاز، باید اقدامات لازم برای تعمیر یا نگهداری دارایی‌ها انجام شود.
• تولید و تهیه گزارش‌های مربوط به دارایی‌های ثابت: حسابدار اموال باید گزارش‌های مختلفی از جمله گزارش موجودی دارایی‌ها، گزارش استهلاک دارایی‌ها و گزارش وضعیت دارایی‌ها را تهیه کند.
• مدیریت دارایی‌های ثابت: دارایی ثابت هم استراتژی می‌خواهد؟ بله، حسابدار اموال باید با همکاری سایر بخش‌های شرکت، سیاست‌های مربوط به مدیریت دارایی‌های ثابت را طراحی و اجرا کند. این سیاست‌ها باید به حداکثر بهره‌وری از دارایی‌های ثابت و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن‌ها کمک کند.

منظور از دارایی ثابت در حسابداری چیست؟ حسابداری اموال و دارایی ثابت

دارایی ثابت به همه اموال قابل‌لمس و مشهودی گفته می‌شود که شرکت در اختیار دارد و می‌تواند در عملیات خود برای درآمدزایی از آن استفاده کند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دارایی ثابت این است که نمی‌توان آن‌ها را در یک سال تبدیل به وجه نقد کرد. دارایی‌های ثابت را در ترازنامه با عنوان‌هایی مانند املاک، تجهیزات و ماشین‌آلات می‌توانید مشاهده کنید.

یکی از مهم‌ترین موارد از اموال و دارایی‌های هر شرکتی که حسابدارها باید به استهلاک آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند دارایی‌های ثابت هستند. این موضوع در صنایعی که تحت عنوان صنایع سرمایه بر شناخته می‌شوند، مانند صنایع خودرویی که نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان در زمینه اموال، ماشین‌آلات و تجهیزات دارند اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.

برای حسابداری دارایی ثابت، حسابداران به چه نکاتی توجه کنند؟

• شناخت استانداردهای دارایی ثابت
• شناخت روش‌های مختلف محاسبه استهلاک
• بهره‌مندی از نرم‌افزارهای مدیریت دارایی ثابت

حسابداری اموال و اصل بهای تمام شده

اصل بهای تمام شده را می‌توان مهم‌ترین اصل در حسابداری اموال دانست. طبق این اصل، مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می‌گردد. منظور ما از بهای تمام شده هر دارایی، ارزش مبادله نقدی آن در زمان تحصیل است. این یعنی پرداخت‌های اضافی که بابت خرید نسیه و مدت‌دار انجام می‌دهیم، جزء بهای تمام شده دارایی محسوب نمی‌شود.

استهلاک اموال و دارایی‌ها در حسابداری

استهلاک به کاهش ارزش و عملکرد یک دارایی با گذر زمان اشاره دارد. ماشین لیفت‌تراکی را در نظر بگیرید که با گذشتن سه سال از عمر آن دیگر ارزش پولی قبلی را ندارد و عملکرد آن هم ضعیف‌تر شده است. یا ساختمانی را در نظر بگیرید که بعد از 10 سال، فرسوده شده و به تعمیرات نیاز دارد.

استهلاک اموال از جمله مواردی است که باید در دفاتر حسابداری به ثبت برسد. محاسبه و تعیین مبلغ استهلاک دارایی‌ها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که انتخاب هر یک از این روش‌ها نتایج متفاوتی را در پی خواهد داشت:

• روش خط مستقیم

در این روش فرض بر این است که استهلاک بر اساس مدت زمانی که از عمر یک کالا می‌گذرد باید محاسبه شود و ارتباطی با مقدار کارکرد و استفاده از دارایی ندارد.

• روش کارکرد

در این روش به مدت زمانی که از تهیه اموال می‌گذرد توجه نمی‌کنیم بلکه بر اساس مقدار استفاده‌ای که از آن اموال کردیم میزان استهلاک را مشخص می‌کنیم. یعنی هروقت که استفاده بیشتری از اموال می‌کنیم باید مقدار بیشتری را به استهلاک اختصاص بدهیم.

• روش نزولی

در سال‌های اول مقدار بیشتری را به‌عنوان استهلاک ثبت می‌کنیم و در سال‌های بعد این مقدار را کاهش می‌دهیم.

نکته مهم اینجاست که بر اساس استانداردهای حسابداری، انتخاب روش استهلاک امری کاملاً قضاوتی و بر عهده حسابداران و مدیران شرکت‌ها است. این در حالی است که بر اساس قوانین مالیاتی، انتخاب روش استهلاک از اختیار مدیران خارج است.

معمولاً استهلاک اموال و دارایی در پایان سال مالی محاسبه و ثبت می‌شود. برای ثبت استهلاک از حساب استهلاک انباشته استفاده می‌شود که هرسال استهلاک دارایی در آن جمع می‌شود. در واقع حساب استهلاک انباشته یک حساب کاهنده اموال و دارایی ثابت است.

سؤالات متداول

منظور از دارایی جاری چیست؟

دارایی‌هایی هستند که هر زمان شرکت اراده کند بتواند در زمان کوتاهی آن‌ها را تبدیل به وجه نقد کند. مانند موجودی نقد، سرمایه‌گذاری‌هایی که تاریخ سررسید آن‌ها کمتر از یک سال باشد، پیش پرداختی که طی یک سال مالی آینده به دارایی تبدیل شود و اسناد دریافتنی تجاری.

در روش کارکردی برای استهلاک اموال چطور عمل می‌کنیم؟

در این روش به مدت زمانی که از تهیه اموال می‌گذرد توجه نمی‌کنیم بلکه بر اساس مقدار استفاده‌ای که از آن اموال کردیم میزان استهلاک را مشخص می‌کنیم. یعنی هر وقت که استفاده بیشتری از اموال می‌کنیم باید مقدار بیشتری را به استهلاک اختصاص بدهیم.