اخذ مالیات از فراریان مالیاتی و جبران کسری بودجه

کسری بودجه

کسری بودجه (Deficit) هنگامی رخ می‌دهد که دولت (و یا هر نهاد دیگری) بیش از درآمد خود پول خرج کند. در برابر کسری بودجه، مازاد بودجه وجود دارد. به کسری بودجه انباشته شده طی چند سال بدهی دولت گفته می‌شود. تأمین کسری بودجه معمولاً از طریق استقراض داخلی یا خارجی انجام می‌شود.

عدم کنترل و ساماندهی صحیح هزینه‌ها و درامدهای دولت منجر به ایجاد کسری بودجه می‌شود. برای محاسبه میزان کسری بودجه در اقتصاد ایران، اختلاف بین درآمدها و پرداخت‌های دولت اندازه‌گیری می‌شود. درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز، مالیات‌ها، فروش ارز، انحصارها و مالکیت دولت، فروش کالاها و خدمات، بهره دریافتی بابت وام‌های پرداختی دولت به خارج و غیره جزء درامدهای دولت محسوب می‌شود.

فرار مالیاتی و آثار آن

مالیات مفهومی است که شنیدن آن ممکن است برای بسیاری افراد غیرقابل تحمل باشد. دلیل این موضوع شاید عدم فرهنگ‌سازی مناسب در مورد مالیات و فواید آن برای جامعه باشد. بسیاری از مودیان اطلاعات زیادی در مورد تاثیر مالیات روی اقتصاد و جامعه ندارند. همچنین افزایش نرخ مالیات‌ها هم گاهی باعث نارضایتی مودیان می‌شود. همه این‌ها باعث دامن زدن به فرار مالیاتی در کشور می‌شوند.

اصطلاح فرار مالیاتی به فعالیت های غیر قانونی به منظور پنهان نگه داشتن درآمد واقعی گفته می شود تا مودی کمتر از میزان واقعی مالیاتش پرداخت کند. اگر به معانی که در فرار مالیاتی آمده است دقت کنیم به دو مفهوم عدم پرداخت و پنهان نگه داشتن درآمد واقعی از سوی مودیان مالیاتی می رسیم یعنی اگر شخصی بخواهد که فرار مالیاتی داشته باشد این دو مقوله را انجام داده است. همه ما می دانیم که نقش درآمدهای مالیاتی برای موفقیت اقتصادی در یک جامعه چقدر پر رنگ است پس باید با مقوله فرار مالیاتی جنگید البته نه جنگ در میدان نبرد بلکه از طریق قانون و راهکارهای قانونی تا بدین وسیله از فرار مالیاتی جلوگیری شود.

فرار مالیاتی مسئله‌ای است که از چند جهت می‌تواند بر اقتصاد یک کشور تاثیرگذار باشد. اولین پیامد فرار از مالیات این است که توانایی دولت را در جمع‌آوری مالیات و برآوردن نیازهای بودجه کاهش می‌دهد. به بیان دیگر فرار مالیاتی با کاهش درآمدهای مالیاتی، توزیع بار مالیاتی را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند از طریق محدودکردن گزینه‌های مورد انتخاب دولت، سیاست مالی را با مشکل روبه‌رو سازد. از دیگر پیامدهای فرار مالیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

جلوگیری از کسری بودجه با اخذ مالیات از فراریان مالیاتی

در اکثر کشورهای بزرگ و کوچک جهان شاهد آن هستیم که کمترین تراکنش بانکی تحت پایش و رصد نهادهای دولتی قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر دولت به دنبال تحقق شفاف سازی جریان های اقتصادی است تا اگر کار و فعالیت اقتصادی صورت گرفت از آنها مالیات ستانی صورت گیرد به همین دلیل بدون اذن دولت هر گونه انتقال وجه ای صورت نمی‌گیرد. در کشورمان شاهد آن هستیم که این امر طبیعی گاهی غلط انگاشته می‌شود و علیه این حق طبیعی دولت جوسازی و جریان سازی رسانه ای گسترده ای صورت می گیرد.
حجم اقتصاد کشورمان هم اکنون ۷ برابر میزانی است که بعضا نهادهای همچون بانک مرکزی و مرکز ملی آمار اعلام می کنند و طبیعتا مالیات ستانی از این اقتصاد نیز باید ۷ برابر بیشتر از میزان فعلی باشد. فرآیند مالیات ستانی در کشورمان مانند کوه یخ است؛ از بخش رسمی و آشکار اقتصاد کشورمان مالیات ستانی صورت می گیرد ولی از بخش غیررسمی به دلیل پیدا و نهان نبودن هیچ گونه مالیاتی اخذ نمی شود و ما شاهد فرار مالیاتی گسترده ای در کشور هستیم.
تنها راهکار اخذ مالیات آن است که سامانه یکپارچه رصد و پایش تراکنش‌های پولی و مالی متمرکز در بانک مرکزی تشکیل و راه اندازی شود تا همه افرادی که در بخش غیر مولد اقتصاد فعال و مالیات پرداخت نمی کنند زیر چتر مالیات آورده و از فرار مالیاتی گسترده در کشور جلوگیری شود. بدون شک از مزایای این تصمیم این است که دیگر شاهد کسری بودجه دولت نخواهیم بود و با سرزیر شدن آن می توانیم از تولید داخل حمایت کرده و بودجه طرح های نیمه تمام در کشور را تامین کنیم.

سخن پایانی

اگر از فرار مالیاتی افراد در بخش‌های غیر مولد جلوگیری شده و روند مالیات گیری از گروه‌های معاف از مالیات، آغاز شود می توان امیدوار بود که درآمدها بالا رفته و بخشی از کسری بودجه رفع شود؛ بنابراین دولت باید بر روی اخذ مالیات از افرادی که فرار مالیاتی دارند و یا آنهایی که معاف از مالیات هستند متمرکز شود.