سیر تا پیاز سامانه مودیان مالیاتی (2)

ثبت نام در سامانه مودیان

احتمالا شما نیز هنگام ثبت نام و عضویت در سامانه مودیان سردرگم می شوید و درباره نحوه نام نویسی، ارسال صورتحساب، دریافت امضای الکترونیکی و حافظه مالیاتی اطلاعات کمی در اختیار دارید. به طور کلی برای ثبت نام ۴ پیش نیاز وجود دارد که مرحله به مرحله باید آنها را انجام دهید:

 ثبت نام در نظام مالیاتی اولین پیش شرط است

نام نویسی در سامانه مودیان نیازی به ارائه کارت ملی و احراز هویت نیست، فقط کافی است در نظام مالیاتی ثبت نام و به کارپوشه تان دسترسی پیدا کنید. به درگاه ملی خدمات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی وارد، قسمت عضویت در سامانه مودیان و ایجاد کارپوشه را انتخاب و مرحله به مرحله ثبت نام خود را تکمیل کنید.

• در صورتی که جزو مشمولین مالیات بر ارزش افزوده هستید، اول باید در سامانه ir ثبت نام کنید.

 دریافت گواهی امضا الکترونیک

دریافت گواهی امضای الکترونیک دومین پیش نیاز ثبت نام در سامانه مودیان است. دو روش برای دریافت امضای الکترونیکی وجود دارد که شامل حضوری و غیر حضوری می باشد. در روش غیر حضوری اولین کار ورود به سایت  gica.ir و کلیک بر روی گزینه درخواست امضای الکترونیک می باشد. در صورتی که تمام مراحل را به درستی طی کرده باشید، یک کد رهگیری به شما ارسال و با مراجعه به دفاتر پیشخوان، توکن حاوی امضای الکترونیکی را دریافت کنید. اگر انجام مراحل به نظرتان پیچیده است، روش دوم را انتخاب نموده، به دفاتر پیشخوان مراجعه و فرایند اخذ امضای الکترونیک را آنجا تکمیل نمایید.

پایانه های فروشگاهی

به تمامی رایانه ها، دستگاه های کارت خوان و درگاه پرداخت الکترونیکی که به شبکه های پرداخت آنلاین متصل هستند، پایانه های فروشگاهی اطلاق می شود. برای بکار بردن تمام این ابزارها لازم است در سامانه مودیان ثبت نام کرده و از طریق این سیستم صورتحساب های الکترونیکی خود را صادر و در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهید.

حافظه مالیاتی

اطلاعاتی که در صورتحساب های الکترونیکی مودیان وجود دارد در فضایی به نام حافظه مالیاتی ضبط و نگهداری می شود. در سامانه مودیان برای هر حافظه مالیاتی یک کد شناسه یکتا تعریف شده و افراد مشمول برای ارسال انواع اظهارنامه های مالیاتی و صورت حساب ها از آن استفاده می کنند.

شناسه یکتا مالیاتی

شناسه یکتای مالیاتی یک کد ۶ رقمی در سامانه مودیان است که سومین پیش نیاز برای مودیان محسوب می شود. این شناسه منحصر به فرد بوده و برای هر مودی اختصاصی صادر می گردد. از طریق شناسه یکتا تمام فعالیت های مالی مودیان توسط سازمان امور مالیاتی قابل ردگیری است. مالیات دهندگان با دریافت شناسه یکتای مالیاتی نیازی به ارسال صورت معاملات فصلی موضوع ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم و اظهارنامه ارزش افزوده را ندارند. تمام فعالیت های آنان مثل خرید و فروش به صورت آنلاین ثبت می شود. پیش شرط ارسال صورت حساب های الکترونیکی گرفتن شناسه یکتا است. برای دریافت این کد به درگاه ملی خدمات مالیاتی باید روجوع کنید. هنگام دریافت شناسه یکتا باید گام های ذیل را بردارید:

• دریافت گواهی امضای الکترونیکی؛
• بارگذاری امضای دیجیتال در سامانه؛
• گرفتن شناسه یکتا.

دریافت شناسه کالا و خدمات

دریافت شناسه کالا و خدمات آخرین گام و پیش شرط تکمیل ثبت نام در سامانه مودیان است. در واقع مودیان برای ارسال صورتحساب الکترونیکی به این شناسه ۱۳ رقمی احتیاج دارند. شناسه کالا و خدمات، در دو بخش عمومی و اختصاصی صادر می شود. منظور از شناسه کالا  توصیف ویژگی های کالا مانند نوع، جنس، برند و سایر مواردی است که برای مشخص کردن میزان کالاها در زنجیره تامین کشور می باشد. تمام فعالان اقتصادی موظف هستند شناسه اختصاصی کالا را برابر با ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز از سامانه دریافت کرده و تمام فعالیت های تجاری مانند ورود کالا و ثبت اطلاعات مربوط به تولید در سامانه را به ثبت برسانند. افراد حقیقی یا حقوقی که به هر دلیلی امکان دریافت شناسه اختصاصی را ندارند، می توانند از شناسه عمومی کالا استفاده نمایند.

ارسال صورتحساب الکترونیکی

ارسال صورتحساب الکترونیکی ویژگی است که با راه اندازی سامانه مودیان برای تمام صاحبان مشاغل و کسب و کارها فراهم شده است. تقریبا ارسال آن نیز مانند اظهارنامه مالیاتی می باشد و به دو شیوه انجام می پذیرد  که عبارت هستند از:

• صدور از سامانه پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان؛
• ارسال صورت حساب از طریق سامانه ثامن.

برای ارسال صورتحساب الکترونیکی در هر دو مراحلی وجود دارد که لازمه آن ثبت نام در سامانه مودیان است.

 شماره منحصر به فرد مالیاتی (کد ۲۲ رقمی سامانه مودیان)

در سامانه مودیان برای هر صورتحساب یک شناسه یکتا صادر می شود که به آن شماره منحصر به فرد گفته می شود. این شماره ۲۲ رقم دارد که جزئیات ذیل را نشان می دهد:

• ۶ رقم اول که همان شناسه یکتا مالیاتی است که از کارپوشه دریافت می شود.
• ۵ رقم دوم به تاریخی اشاره دارد که صورتحساب الکترونیکی صادر می گردد. سامانه مودیان آن را با تاریخ میلادی نشان می دهد.
• ۱۰ عدد سوم سریال حافظه مالیاتی است.
• ۱ رقم آخر هم رقم کنترلی صورتحساب نام دارد.

صورتحساب الکترونیکی

صورتحساب الکترونیکی (Electronic Invoice) نوعی سند می باشد که بارزترین ویژگی آن الکترونیکی بودن است. صورتحسابی که به صورت الکترونیکی صادر می شود، حاوی تمام اطلاعات مالی شرکت ها و صاحبان مشاغل بوده که در یک فرمت خاص در سامانه مودیان مالیاتی ذخیره می شوند. این شیوه جایگزین روش های سنتی ارسال صورت وضعیت مالی افراد حقیقی و حقوقی به سازمان امور مالیاتی است. با این روش سرعت فرایند جمع آوری اطلاعات مالیاتی افزایش پیدا کرده و هزینه های چاپ صورتحساب ها کاهش یافته است. اصلی ترین خصوصیت صورتحساب الکترونیکی استفاده از امضای دیجیتال می باشد.

تعریف صورتحساب های الکترونیکی از نظر قانون

در قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان آمده که “هر صورت حساب دارای یک شماره منحصر به فرد مالیاتی است که در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره می شود.” البته در آیین نامه ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم نیز چهار صورت حساب الکترونیکی تعریف شده است.

انواع صورتحساب الکتریکی

طبق آنچه که در قانون پایانه های فروشگاهی آمده سه نوع صورت حساب برای مودیان تعریف شده است. آنها به نوع اول، نوع دوم و سوم دسته بندی می شوند. هر یک از این صورت حساب ها از الگوهای خاصی پیروی می کنند. هر مودی مالیاتی بر مبنای یکی از این الگوها، مشمول پرداخت مالیات و ارسال صورت حساب الکترونیکی است. الگوها با توجه به نوع فروش، فروشنده، خریدار و ویژگی های کالا و خدمات مورد ارزشیابی قرار می گیرند.

1- صورتحساب الکترونیکی نوع اول

در نوع اول تمام داده ها و مفروضات مانند نوع فروش، خریدار، فروشنده، اطلاعات هویتی مودی، تاریخ و زمان ثبت، مبلغ پرداختی، مشخصات کالا و خدمات قید می شود. این نوع صورت حساب دارای ۷ الگو است.

2- صورتحساب الکترونیکی نوع دوم

نوع دوم از صورت حساب الکترونیکی در سامانه مودیان فقط ویژه فروشنده می باشد. در این نوع از مشخصات خریدار خبری نیست. از این منظر فاقد اعتبار مالیاتی بوده و الگوهای محدودتری دارد.

3- صورتحساب الکترونیکی نوع سوم

رسیدی که از دستگاه کارتخوان دریافت می کنید همان صورتحساب نوع سوم است. در نوع سوم مفروضاتی چون شماره پذیرنده، تاریخ پرداخت و شماره پایانی وجود دارد.

 فراخوان سامانه مودیان – تاریخ اجرای سامانه مودیان

تاریخ اجرای سامانه مودیان برای افراد حقیقی و حقوقی یکسان نیست. از زمان تصویب قانون پایانه های فروشگاهی، ۵ فراخوان داده شده که ثبت نام و ارسال صورتحساب الکترونیکی بر اساس آن لازم الاجرا است. در کل تاریخ اجرای این قانون با توجه به نوع شرکت به شرح ذیل است:

 صورتحساب ارجاعی

صورت حساب های الکترونیکی که در سامانه مودیان به ثبت می رسانید از نظر ماهیت و موضوع نیز دسته بندی می شوند. دو نوع صورت حساب از این دیدگاه وجود دارد که عبارت هستند از:

• صورتحساب مرجع؛
• صورتحساب ارجاعی.

صورتحساب هایی که موضوعات آنها شامل اصلاحی، برگشت از فروش و ابطالی باشد، صورتحساب ارجاعی می گویند.

صورتحساب مرجع

چنانچه از نام آن پیدا است به تمام صورتحساب های اصلی اشاره دارد. این صورتحساب دارای انواع مختلفی است که عبارت هستند از:

• صورتحساب اصلی فروش: اولین صورتحسابی که در سامانه به ثبت می رسد و ممکن است یکی از وضعیت های تایید، عدم تایید یا عدم نیاز به واکنش داشته باشد.
• صورتحساب اصلاحی: اگر فروشنده نیاز به اصلاح اطلاعات شخصی دارد، در این شرایط صورتحساب اصلاحی گزینه انتخابی برای فروشنده است. این صورتحساب باید از نظر الگو و نوع مطابق با صورتحساب مرجع صادر شود.
• برگشت از فروش: در شرایطی که بعد از صدور صورتحساب اصلی یا اصلاحی با کاهش خدمات و کالا مواجه شوید، باید از صورتحساب برگشت از فروش استفاده کنید.

اصلاح صورتحساب ابطالی

گاهی پیش می آید که بعد از صدور صورتحساب اصلی، اصلاحی و برگشت از فروش با چالش های ذیل روبرو می شوید:

• اشتباه در ثبت کردن تاریخ معامله؛
• تغییر دادن اطلاعات مربوط به خریدار؛
• ارجاع تمام اقلام به صورتحساب مرجع؛
• مشخص شدن عدم انجام معامله با استناد به مدارک و اسناد معتبر.

در این شرایط، صادرکننده باید صورتحساب ابطالی که مطابق با الگوی صورتحساب مرجع است، صادر و مجددا در سامانه به ثبت برساند. هنگام صدور این صورتحساب، باید دربرگیرنده شماره منحصر به فرد مالیاتی باشد.

شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب الکترونیکی

با توجه به اینکه در صورتحساب نوع اول تمام اطلاعات فروشنده و خریدار ثبت می گردد، در صورتی که شماره اقتصادی در نظر گرفته شده برای خریدار (اشخاص حقیقی با شماره اقتصادی و اشخاص حقوقی با شناسه ملی به ثبت می رسد) در سامانه مودیان دارای کارپوشه باشد، صورتحساب بعد از ارسال فروشنده و پذیرش توسط سامانه، در کارپوشه خریدار قید می گردد.

صورتحساب‌های خارج از سامانه مودیان

برای آن دسته از مودیانی که تا پایان سال ۱۴۰۳ صورتحساب هایشان در سامانه مودیان صادر نشده باشد، طبق ماده قانون تسهیل تکالیف مودیان، برای سازمان مالیاتی قابل قبول است. با اطلاعاتی که سامانه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می دهد به مودی یک ماه مهلت داده می شود تا صورتحساب خود را در اظهارنامه وارد کند. به این گروه از فاکتورها، صورتحساب خارج از مودیان مالیاتی اطلاق می گردد.

جرایم عدم ثبت نام در سامانه مودیان

قانون گذار برای آن دسته از مشمولین که در سامانه مودیان ثبت نام نمی کنند، جرایمی در نظر گرفته است. از جمله می توان به جریمه بیست میلیون ریال یا ۱۰ درصد از فروش طبق ماده ۲۲ پایانه های فروشگاهی اشاره کرد. همچنین با محرومیت از مشوق های مالیاتی روبرو خواهند بود. در مجموع با انجام یکی از موارد ذیل، مشمول پرداخت جریمه هستید:

• عدم ثبت نام در سامانه: ۱۰ درصد از فروش؛
• اعلام نکردن شماره حساب های بانکی: ۱۰ درصد از میزان فروش؛
• عدم ارائه رسید چاپی به خریدار: ۲ درصد از مبلغ صورتحساب؛
• عدم ارسال صورتحساب به سامانه مودیان: ۱۰ درصد از مبلغ فروش؛
• عدم گزارش تعطیلی واحد تجاری: یک درصد جریمه فروش گزارش نشده.

سخن پایانی

پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان یک سیستم یکپارچه و بر خط برای جمع آوری اطلاعات مالی و مالیاتی افراد حقیقی و حقوقی است که با هدف سهولت پرداخت مالیات، تسهیل ارسال صورتحساب الکترونیکی، کاهش فرار مالیاتی، و جلوگیری از فرایند طولانی رسیدگی به پرونده های مالیاتی راه اندازی شده است. با توجه به اینکه ثبت نام و عضویت در این سامانه اجباری و تمام مشمولین موظف هستند تمام اطلاعات مالی خود را در این سامانه به ثبت برسانند، لازم است دانش و اطلاعات کافی داشته باشند.