تعریف فرار مالیاتی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که فقط فعالیت‌های غیر قانونی در جهت سر باز زدن از پرداخت مالیات را فرار مالیاتی می‌گویند. این در حالی است که هرگونه فعالیت قانونی و غیرقانونی که منجر به عدم پرداخت مبلغ تعیین شده برای مالیات شود، فرار مالیاتی می‌گویند.
فرد تحت هر شرایطی، باید مبلغی که سازمان مالیات کشور برای او تعیین می‌کند را پرداخت کند. گاهی برخی افراد با ارائه مدارک جعلی، صوری یا حتی عدم ارائه مدارک کافی فروش و امثال آن، سعی در گمراه کردن اداره مالیات می‌کنند تا بتوانند مالیات کمتری پرداخت کنند. به کلیه فعالیت‌هایی که به این موضوع کمک می‌کند، فرار مالیاتی گفته می‌شود.
انواع فرار مالیاتی
جالب است بدانید برخی بی‌آنکه بدانند، دست به این جرم می‌زنند. پس بعد اینکه جرم فرار مالیاتی را متوجه شدیم، باید انواع فرار مالیاتی را بشناسیم. به این ترتیب می‌توانید که چه فعالیت‌های مصداق کامل فرار مالیاتی محسوب می‌شوند. جالب است بدانید تمامی تلاش‌ها برای عدم پرداخت مالیات، فرار مالیاتی محسوب می‌شود. معمولاً دست بردن در ترازنامه و حساب‌های سود زیان شرکت، ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع فرار مالیاتی محسوب می‌شود.
از نظر سازمان امور مالیاتی کشور عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و حساب سود زیان شرکت طی سه سال متوالی، مصداق فرار مالیاتی به حساب می‌آید. مخفی کردن هر نوع فعالیت اقتصادی که منجر به کسب درآمد فرد یا شرکت است نیز از دیگر انواع فرار مالیاتی محسوب می‌شود. اگر فرد مسئول پرداخت مالیات، مالیات را به موقع پرداخت نکند نیز شاید نوعی از فرار مالیاتی به حساب می‌آید.
در شرایطی که فرد بخواهد معاملات یا قراردادهای خود را به‌صورت صوری به عقد فردی دیگر در بیاورد تا بتواند از پرداخت مالیات حاصل از سود آن قرارداد یا معامله سرباز زند نیز مصداق بارز جرم فرار مالیاتی خواهد بود. همچنین اگر یک فرد از کارت بازرگانی دیگران برای واردات یا صادرات یا هرگونه فعالیت اقتصادی مشابه استفاده کرده باشد، از نظر قوانین مالیاتی یک مجرم تلقی می‌شود.
اگر می خواهید اطلاعات بیشتری راجع به مباحث فرار مالیاتی کسب نمائید، با آموزش های پارسا حساب ایرانیان همراه باشید. |
جرم فرار مالیاتی
در قانون جرم‌انگاری، این جرم به کرات دیده می‌شود. بر اساس ماده 199 و 200 قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی برابر با مقررات قانونی موظف به کسر و ایصال مالیات مودیان هستند. اگر در این را شاهد بودند، باید علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهند داشت، مشمول را نیز جریمه کنند.
این جریمه معادل 20 درصد مالیات پرداخت نشده خواهد بود. برای این قانون یک تبصره با نام تبصره 199 وجود دارد. بر اساس این تبصره در صورتی که متخلفان دولتی مسئول کسر مالیات وزارتخانهها، موسسات یا شرکت‌های دولتی یا شهرداری باشند، مشمول مجازات بر اساس قانون تخلفات اداری خواهند بود.
مجازات فرار مالیاتی در ایران
هرگاه که صحبت از مجازات باشد، در گام اول باید مجرم را تعریف کرد تا بتوان او را به سزای اعمالش رساند. از نقطه نظر قانونی، هر موسسه، شرکت، بانک، وزارتخانه یا هر نوع بنگاه اقتصادی دولتی، خصوصی یا نیمه‌دولتی که به‌صورت عمدی از پرداخت مالیات تعیین شده و مقرر فرار کند، مجرم شناخته می‌شود و باید مجازات شود. مجازت یا همان جرم فرار مالیاتی از 3 ماه تا یک سال حبس تعریزی خواهد بود.
در نتیجه اگر فرد در ابتدای ارتکاب به جرم مالیاتی باشد یا اینکه خودش به میل خود فرار مالیاتی را اعلام کند و به دست خود اقدام به اصلاح اسناد و مدارک نماید، تعقیب کیفری نخواهد داشت. در عین حال اگر بعد کشف جرم به دست ماموران مالیات جرم فرار مالیاتی وی ثابت شود، از 3 تا 12 ماه حبس تعریزی خواهد داشت. در نظر داشته باشید در صورتی که فرد بعد صدور حکم قانونی به ماموران امور مالیاتی کمک کند تا تمامی مدارک را اصلاح نماید و به جرم خود اقرار نماید، در حکم او تخفیف داده خواهد شد.
حال سؤال اینجاست که جرم فرار مالیاتی بر چه اساسی تعیین می‌شود؟ همان طور که گفتیم، حبس بین 3 تا 12 ماه متغیر خواهد بود. جرم فرار مالیاتی با توجه به نوع شغل و همچنین میزان فرار مالیاتی بر اساس قاضی تعیین می‌شود. اگر فرد در ابتدای فرار مالیاتی باشد و در همان ابتدا از کار خود پشیمان شده باشد و اعلام کند، هیچگونه تعقیب قانونی شامل حالش نمی‌شود. هرچه میزان ریالی فرار مالیاتی و نوع سندسازی آن بیشتر باشد، میزان حبس نیز بیشتر خواهد بود. همچنین فصول مالیاتی که فرد اقدام به فرار مالیاتی کرده باشد را نیز در تعیین حکم در نظر می‌گیرند. پس می‌توان گفت که هرچه زودتر دست از فرار مالیاتی بکشید و اقرار کنید، به نفتان خواهند بود.
انواع مختلف عواقب فرار مالیاتی
عواقب فرار مالیاتی برای همه یکسان نیست. انواع فرار مالیاتی در ایران با هم تفاوت دارند. هر فرد یا شرکت، مجازت متفاوتی بر اساس انواع فرار مالیاتی که انجام داده است خواهد داشت. اگر اشخاص حقیقی عادی که مجاز به پرداخت انواع مالیات هستند، آن را پرداخت نکنند، مشمول حبس بین 6 تا 24 ماه خواهند بود. همچنین علاوه بر حبس، بر اساس قانون مالیات، فرد موظف به پرداخت جزای نقدی نیز خواهد بود. جالب است بدانید حتی امکان اعلام حکم شلاق از 34 تا 74 ضبه نیز وجود خواهد داشت. چنین اشخاص از حقوق اجتماعی از 6 ماه تا 5 سال محروم خواهند بود تا دیگر از سامانه فرار مالیاتی استفاده نکنند. همچنین در نهایت بعد تمام این جرایم، فرد باید اصل مالیاتی که پرداخت نکرده را به همراه جریمه آن پرداخت نماید.
حال اگر یک شرکت یا موسسه مرتکب جرم فرار مالیاتی شود، از یک یا چند فعالیت شغلی به مدت 6 تا 24 ماه محروم خواهند شد. همچنین چنین شرکت یا موسسه‌ای نمی‌تواند اسناد تجاری از جمله چک، سفته یا امثال آن را تا مدت مشخص صادر کند. این در شرایطی است که فرد خاصی مرتکب جرم فرار مالیاتی در شرکت نشده باشد. در صورتی که فرد خاصی از کارمندان تا مدیرعامل در دستکاری مدارک دست داشته باشند، عواقب فرار مالیاتی برای آن‌ها جداگانه خواهد بود.
در صورتی که یکی از حسابداران، حسابرسان یا مدیران بانک‌ها، موسسات یا شرکت‌ها از این جرم اطلاع داشته و آن را گزارش نکرده‌اند، محکوم به 6 تا 24 ماه حبس خواهند شد. البته باید این موضوع ثابت شود که آن‌ها از این موضوع اطلاع داشته‌اند و آن را گزارش نکرده‌اند. همچنین بر اساس انواع فرار مالیاتی که از آن‌ها اطلاع داشتند، فرد به شلاق یا پرداخت جریمه نقدی نیز دچار خواهد شد.
دلایل فرار مالیاتی اشخاص و فرار مالیاتی شرکت‌ها
جالب است بدانید که تحقیقات بسیاری در خصوص فرار مالیاتی در ایران و دلایل آن انجام داده‌اند. اول از همه عدم تنوع پایه‌های مالیاتی و همچنین ترکیب نامناسب درآمدهای مالیاتی را عامل فرار مالیاتی در ایران می‌دانند. وجود معافیت‌های مالیاتی متنوع و وسیع از دیگر دلایل به حساب می‌آید و باعث می‌شود تا افراد از این قوانین به سود خود استفاده کنند. پیچیدگی و ابهام در قوانین مالیاتی و ابهام در فرایند آن نیز باعث ایجاد فرار مالیاتی می‌شود.
متأسفانه بسیاری از مشاغل و اشخاص به عملکرد دولت و استفاده صحیح از این مالیات اعتماد ندارند. فرهنگ مالیاتی در کشور هنوز ضعیف است و همین موضوع باعث می‌شود تا افراد دست به جرم فرار مالیاتی بزنند. نظام جامع اطلاعات مالیاتی نیز هنوز در کشور شکل نگرفته و ساختار اقتصاد ایران دچار مشکل است. همه این‌ها دست به دست هم دادند تا شاهد انواع فرار مالیاتی در ایران باشیم.
تنبیه‌ها و جرایم مالیاتی
در بخش‌های قبلی در خصوص انواع محکومیت قانونی صحبت کردیم. حال در ادامه درباره تنبیه‌های مختلف جرم فرار مالیاتی بیشتر اطلاعات کسب می‌کنیم.
- محاسبات مالیات بر اساس روش علی‌الراس: در بخش‌های قبلی گفتیم که افراد یا موسسات با دستکاری در اسناد و مدارک خود سعی در فریب مامور مالیاتی و ممیز دارند. به این ترتیب مبلغ کمتری را در مقایسه با مبلغی که موظف به پرداخت آن هستند را پرداخت می‌کنند. از طرف دیگر گفتیم که فرد بعد آشکار شدن جرم فرار مالیاتی، موظف به پرداخت مالیاتی خواهد بود که از آن فرار کرده است. وقتی که اسناد کامل نیستند، چطور این کار را انجام می‌دهند؟ در حقیقت در چنین شرایطی مالیات به شکل علی‌الراس محاسبه می‌شود. حتی در شرایطی که فرد یا موسسه با ممیز همکاری نکند و اسناد مورد نیاز را ارائه ندهد نیز از شیوه علی‌الراس استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی ممیز مالیاتی بودن در نظر گرفتن سود زیان یا مخارج ثابت، جاری شرکا، هزینه انبار، مواد اولیه و...، 25 درصد کل درآمد را به‌صورت علی‌الراس به‌عنوان مالیات لحاظ می‌کند. معمولاً مالیات علی‌الراس به‌مراتب از مالیاتی که فرد به‌صورت قانونی باید پرداخت کند بیشتر خواهد بود. پس به وسیله این تنبیه تلاش می‌کنند تا شرکت‌ها و اشخاص با ممیزهای مالیاتی صادق باشند و اظهارنامه مالیاتی خود را در زمان مقرر تسلیم اداره مالیاتی کنند.
- جریمه و حبس: در خصوص جریمه و حبس در بخش‌های قبلی نیز صحبت کردیم. این جریمه به‌صورت مستقیم شامل حال افرادی خواهد بود که به‌صورت مستقیم اقدام به فرار مالیاتی کردند یا در آن دست داشتند.
- محرومیت از معافیت‌های مالیاتی و انواع بخشودگی: این موضوع یکی از تنبیه‌هایی است که شامل حال افرادی می‌شود که مرتکب جرم فرار مالیاتی شده‌اند. قوانین مالیاتی دارای انواع معافیت و بخشودگی است. وقتی که فرد قادر به استفاده از این معافیت‌ها نباشد، یک تنبیه بسیار سخت برای او خواهد بود. این تنبیه برای انواع شرکت، موسسه یا اشخاص حقیقی صادر می‌شود.
- ممنوع الخروج شدن: بر اساس ماده قانون 202 مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی، این سازمان می‌تواند تا از خروج بدهکاران مالیاتی، مدیران حقوقی و مشمولان مالیاتی جلوگیری کند. در صورتی که یک شرکت بدهکار مالیاتی باشد، ممنوع الخروج شدن هیئات مدیره نیز محتمل خواهد بود.
- باطل شدن اسناد انتقال صوری: متأسفانه بسیاری از اشخاص یا افراد برای فرار مالیاتی، نقل و انتقال‌های صوری به حساب اعضای خانواده خود از جمله همسر، پدر، مادر، فرزند، خواهر یا برادر انجام می‌شدهند. در صورت تشخیص این جرم فرار مالیاتی، تمامی اسناد نقل و انتقال مالی بین این اشخاص باطل اعلام می‌شود. سازمان مالیات کشور برای این کار از مراجع قضایی باید اقدام کند.
- مجازات اداری: در بخش‌های قبلی به‌صورت سطحی در خصوص این موضوع صحبت کردیم. گاهی موسسات و شرکت‌های دولتی یا وزارتخانهها مرتکب جرم فرار مالیاتی می‌شوند. در چنین مواقعی همیشه یک یا چند کارمند مسئول این فرار مالیاتی هستند. در چنین شرایطی باید بر اساس مجازات اداری با آن‌ها برخورد شود. در چنین شرایطی کلیه اشخاصی که ملزم به تهیه کردن و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند، تمامی اشخاصی که به‌صورت حقوقی یا حقیقی به فعالیت خود مشغولند، تمامی اشخاصی که خارج از ایران هستند اما منبع درآمد آن‌ها داخل ایران است، تمام اشخاص غیرایرانی فعال در ایران که داخل کشور مشغول فعالیت هستند می‌توانند شامل مجازات اداری شوند.
برای جلوگیری از تمام اتفاقات بالا، با گذراندن دوره‌های آموزشی حسابداری خبره و تخصصی مالیاتی، در پایگاه تخصصی پارسا حساب ایرانیان، محاسبه و ارسال صورتحساب‌های مالی به اداره مالیات را در زمان معین انجام دهید. |
تمایز فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی
باید تمایز بین فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی قرار دهیم. فرار مالیاتی یک تخلف از نقطه نظر قانون به حساب می‌آید. وقتی که مودی مالیاتی از ارائه گزارش صحیح در خصوص درآمدهای حاصل از کار یا سرمایه‌گذاری خود امتناع کند، یک نوع عمل غیررسمی انجام می‌دهد تا از چشم ماقامات دولتی دور بماند. اجتناب از پرداخت مالیات یا همان اجتناب مالیاتی وقتی است که فرد نگران افشا شدن عمل خود نیست.
در حقیقت اجتناب مالیاتی از خلاهای موجود در قوانین مالیاتی سرچشمه می‌گیرد. در چنین حالتی فرد با هدف کاهش قانونی مالیات، به‌دنبال راه‌های گریز قانونی می‌گردد. برای مثال درآمدهای نیروهای کار را در قالب درآمد سرمایه نشان می‌دهند. در چنین حالتی نرخ پایین‌تری برای مالیات خود خواهند داشت. پس در حقیقت هیچگاه فردی که مرتکب اجتناب مالیاتی می‌شود، نگران افشا شدن نیست.
سخن پایانی
تا به اینجا، با تمامی مصادیق انواع فرار مالیاتی آشنا شدید. همچنین مجازات جرم فرار مالیاتی و تنبیه‌های آن برای اشخاص حقیقی و شرکت‌های حقوقی دولتی و غیردولتی را متوجه شدید. در نظر داشته باشید که فرار مالیاتی جرم بزرگی است و برای کاهش مالیات می‌توانید از معافیت‌ها و بخشودگی‌های مختلف به به‌صورت قانونی با کمک یک مشاور مالیاتی استفاده کنید.
دیدگاه خود را بنویسید