مالیات عملکرد: تعریف، نحوه محاسبه و پرداخت

تعریف مالیات عملکرد

مالیات عملکرد، مهم‌ترین مدل مالیاتی است که بسیاری از مشاغل حقیقی و حقوقی باید در ازای استفاده از منابع سرزمینی خود آن را پرداخت نمایند. همانطور که از نام آن نیز پیداست، مالیات از عملکرد کسب‌و‌کار گرفته می‌شود. این نوع هزینه جزو مالیات‌ های مستقیم بوده و مودیان می بایست با ارسال اظهارنامه های عملکرد خود و تعیین سود، هزینه ها و مبالغ فروش، آن را پرداخت کنند.

نام دیگر این مالیات، مالیات بر درآمد می باشد و مقادیر آن برمبنای جدول زیر تعیین شده اند:

 قابل ذکر است که نرخ های مشخص شده برمبنای ماده ۱۳۱ و ۱۰۵ قانون مالیات‌ های مستقیم تعریف شده اند. هرساله در بودجه کشور (برای اشخاص حقیقی) مقادیر مالیات و معافیت ها تعیین می شوند.

انواع مالیات عملکرد

همانطور که در قسمت قبل هم اشاره کردیم، مالیات عملکرد بر ۲ نوع کلی تقسیم می شود که عبارتند از:

• مالیات عملکرد اشخاص حقیقی: این نوع مالیات براساس یکسری ضرایب از ۱۰-۳۰ درصد درآمد شما پس از کسر معافیت معیشتی به صورت پله ای اخذ می شود. بنابر ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم، اشخاص حقیقی و صاحبین مشاغل می بایست گزارشی از درآمد خود را تا پایان ۳۱ خردادماه هرسال از طریق ارسال یک اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی ارائه کرده و مالیات محاسبه شده را پرداخت کنند.
• مالیات عملکرد اشخاص حقوقی: این مورد مربوط به مالیات شرکت ها است که می بایست این دسته از افراد با کسر هزینه های قابل قبول مالیاتی و معافیت ها، آن را پرداخت کنند. براساس ماده ۱۱۰ قانون مالیات مستقیم، این دسته از اشخاص باید تا حداکثر ۴ ماه پس از اتمام سال مالی، اقدام به ارسال گزارشی از درآمد، هزینه و فروش خود ( اظهارنامه مالیاتی ) نمایند. در انتها با اعمال ضریب ۲۵ درصد، مالیات بر عملکرد آنها محاسبه می شود.

لزوم پرداخت مالیات عملکرد

ممکن است از خودتان بپرسید که چه دلیل و اجباری برای پرداخت مالیات عملکرد وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش لازم است از ۲ جهت به این مسئله نگاه کنید:

• تکلیف قانونی و مدنی: بنابر قانون مالیات های مستقیم مصوب سال ۱۳۶۶، همه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی یا خارجی که در ایران درآمدی را تحصیل می کند، مشمول پرداخت مالیات هستند. این هزینه در سراسر دنیا به عنوان بخشی از درآمد دولت اخذ می شود. پرداخت آن اجباری بوده اما قوانینی برای محاسبه هزینه آن درنظر گرفته شده است که شهروندان به مقتضای وضعیت اقتصادی خود آن را پرداخت خواهند کرد.
• جلوگیری از جرایم و مجازات مالیاتی: جنبه مهم دیگری که می تواند شما را به انجام تکالیف مالیاتی خود و پرداخت مالیات عملکرد سوق دهد، جلوگیری از جریمه شدن توسط سازمان امور مالیاتی است.

محاسبه مالیات عملکرد

هرچند که در قسمت قبل به صورت اجمالی مقدار مالیات عملکردی را بیان کردیم، اما مقدار دقیق آن با درنظر گرفتن ضرایب پلکانی و معافیت معیشتی به شرح زیر است:

• مالیات عملکرد مشاغل: این مالیات به طور جامع در ماده ۱۳۱ قانون مالیات مستقیم بیان شده است. مقادیر این مالیات برای سال ۱۴۰۳ به شرح زیر هستند:

نکته: با توجه به قانون بودجه سال ۱۴۰۳، سقف معافیت مشاغل سالانه ۷۵ میلیون تومان است. با توجه به اظهارات سبحانیان، رئیس سازمان امور مالیاتی، مقدار معافیت مشاغل و اصناف به ۱۴۴ میلیون تومان افزایش یافته است. این افزایش معافیت برای مشاغلی است که از پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان استفاده می کنند.

• مالیات عملکرد درآمد: این مالیات مربوط به افراد حقوق بگیر است که براساس بودجه سال ۱۴۰۳ به شرح زیر می باشد:

• مالیات عملکرد حقوقی: مالیات درنظر گرفته شده برای شرکت ها در مورد درآمد آنها ۲۵ درصد اعلام شده است. البته برای برخی شرکت ها اعم از تعاونی ها، این ضریب ۱۰ درصد است.

اظهارنامه مالیاتی عملکرد

ساز و کاری که سازمان امور مالیاتی برای تعیین درآمد و مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی درنظر گرفته است، برمبنای خوداظهاری مالیاتی آنها می باشد. این خود اظهاری از طریق ثبت یکسری فرم از جانب مودی در سامانه مودیان انجام می شود. به چنین فرم های الکترونیکی که مودیان برای هرسال مالی خود جهت اظهار درآمد، هزینه ها و سود و زیان شان ارسال می کنند، اظهارنامه عملکرد می گویند.

قابل ذکر است که ارسال اظهارنامه های عملکرد به عنوان یک تکلیف مالیاتی شناخته می شود. عدم انجام آن منجر به جریمه و محروم شدن از معافیت ها یا بخشودگی جرایم مالیاتی و تشویقی ها خواهد شد. همچنین مودیان باید بدانند که ارسال اظهارنامه عملکرد نیاز به دقت بیشتری داشته، به همین خاطر می توانند هرساله انجام این کار را به عهده موسسات خدمات حسابرسی بسپارند.

اطلاعات مورد نیاز برای اظهارنامه مالیاتی

از جمله اطلاعاتی که ممکن است در ارسال اظهارنامه های مالیاتی به آنها نیاز داشته باشید عبارتند از:

• صورت های سود و زیان سال مالی.
• مبالغ برای خرید و فروش تجهیزات، مواد اولیه و امکانات.
• مبلغ درآمد حاصل از خدمات یا فروش کالا.
• صورت بهای تمام شده که باید برای خدمات یا فروش کالاها ارائه شود.
• اطلاعات مربوط به ترازنامه شرکت.
• درج اقلامی که معاف از مالیات هستند.
• اطلاعات ملک مورد اجاره.
• اطلاعات ثبتی که در دفاتر قانونی درج شده اند.
• و غیره.

آشنایی با سامانه مالیات عملکرد

سازمان امور مالیاتی برای الکترونیکی کردن تمامی فرآیندها به جهت پرداخت و ثبت نام جهت انجام تکالیف مالیاتی، درگاه ملی خدمات الکترونیک‌ای را راه اندازی کرده است که به نشانی my.tax.gov.ir قابل دسترسی می باشد. تمامی مودیان مالیاتی حقیقی و حقوقی می بایست در این پلتفرم اقدام به ایجاد کارپوشه نموده و اظهارنامه، صدور صورتحساب الکترونیکی و مشخصات کسب و کار خود را از طریق آن ارسال کنند.

آموزش ارسال اظهارنامه مالیاتی عملکرد

اگر به عنوان یک مودی قصد دارید اقدام به ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد خود نمایید، می بایست به ترتیب مراحل زیر را طی کنید که عبارتند از:

• پیش ثبت نام برای دریافت شماره اقتصادی و کد رهگیری.
• تایید اطلاعات پیش ثبت نام و دریافت اطلاعات کاربری برای ورود به سامانه مالیات عملکرد.
• ثبت نام شماره اقتصادی.
• تایید و احراز اطلاعات درج شده.
• تکمیل اظهارنامه عملکرد و ارسال آن.
• دریافت کد رهگیری.

در مرحله نهایی با ارسال اظهارنامه می بایست برای پرداخت قبوض مالیاتی به صورت الکترونیکی اقدام کنید.

نحوه پرداخت مالیات عملکرد

در حالت کلی ۳ روش برای پرداخت قبوض مالیات عملکرد وجود دارند که به شرح زیر هستند:

• پرداخت قبض با شناسه ۳۰ رقمی: در این حالت می توانید با مراجعه به سایت tax.gov.ir و ثبت این شناسه به صورت آنلاین آن را پرداخت کنید.
• پرداخت با بارکد: در این حالت می بایست قبضی که برای شما صادر شده است را در دست گرفته و به شعب اداره مالیات استان خود مراجعه کنید. سپس با اسکن بارکد توسط دستگاه، پرداخت قبض را انجام دهید.
• سامانه پرداخت قبض مالیات: شما می توانید در همان سایت به نشانی gov.ir با انتخاب گزینه “سایر خدمات مالیاتی”، به بخش پرداخت الکترونیک مالیات وارد شده و پس از ثبت نام کاربری و رمز عبور، وجه مالیات را تسویه کنید.
• از دیگر روش ها می توان همچنین به پرداخت با دستگاه ATM و مراجعه حضوری به شعب بانکی است.

 سخن پایانی

در این مقاله تلاش کردیم به صورت اجمالی با مالیات عملکرد آشنا شده و انواع و نحوه محاسبه آن را بیان کنیم. از آنجایی که پرداخت مالیات عملکرد بر تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که کسب درآمد می کنند الزامی است، می بایست هر شهروندی با آن آشنا باشد.