معافیت مالیاتی معیشتی (معافیت سالانه مشاغل)

معافیت مالیاتی

معافیت مالیاتی به معنای بخششی است که قانون‌گذار به برخی از مشاغل و فعالیت‌ها از پرداخت مالیات تعیین می‌کند. در واقع، در برخی شرایط و طبق قوانین مالیاتی، دولت می‌تواند برخی از افراد، اقشار خاص، مناطق ویژه یا فعالیت‌های خاص را از پرداخت مالیات معاف کند. این اقدام از سوی دولت به منظور اجرای سیاست‌های خاص حمایتی و تشویقی است. معافیت مالیاتی تنها در قبال مالیات‌های مستقیم، مانند مالیات بر درآمد، مالیات بر سود، و مالیات بر مالکیت، امکان‌پذیر است و بر مالیات‌های غیرمستقیم، مانند مالیات بر ارزش افزوده، اعمال نمی‌شود.

معافیت معیشتی (معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم)

بر اساس ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم، افراد حقیقی صاحب مشاغل که مشمول پرداخت مالیات هستند، تا مقداری ازمبلغ درآمد سالیانه خود را از پرداخت مالیات معاف هستند، که این معافیت در قانون برای حمایت از مودی درنظر گرفته شده است که اصطلاحا به این معافیت، معافیت معیشتی می گویند.

1- میزان معافیت معیشتی

مبلغی از درآمد سالانه که مشمول معافیت معیشتی می باشد در هر سال متفاوت است که مستندا به ماده ۸۴ قانون مالیات مستقیم این مبلغ در قانون بودجه هر سال مشخص می شود، پس برای هر سال مبلغ آن تغییر می کند.

2- شرایط معافیت معیشتی

مودی باید در موعد مقرر اظهارنامه‌ی مالیاتی خود را تسلیم کنند تا بتوانند از مزایای معافیت معیشتی یا معافیت ماده ۱۰۱ استفاده کند:

• اگر که مودی دارای شریک باشد و مشارکت‌ آنها به صورت مشارکت مدنی باشد (چه قهری چه اختیاری)، شرکا هر چند نفر که باشند تنها دو شریک می توانند از معافیت معیشتی یا معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم استفاده نمایند ولی نهایتا مبلغ معافیت بین آن‌ها تقسیم می‌شود و باقی مانده سهم هر شریک مشمول پرداخت مالیات می شود.
• اگر که شرکا با هم رابطه‌ی زوجیت داشته باشند، نمی‌توانند از دو فقره معافیت معیشتی یا معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم استفاده کنند وبلکه آنها از لحاظ استفاده از معافیت در حکم یک شریک تلقی می‌شود و این معافیت به زوج داده می شود.
• اگر که یکی از شرکا فوت کند، وراث او به عنوان قائم مقام قانونی او تلقی می‌شود و از معافیت معیشتی یا معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم بهرمند می‌شوند و بعد هر چقدر که سهم معافیت متوفی بوده بین وراث به طور مساوی تقسیم شده و از درآمد سهم هرکدام کسر می‌شود.
• اگر مودی چند شغل داشته باشد و از چندین منبع درآمد داشته باشد، در این حالت مجموع درآمدهای او در تمام واحدهای شغلی اش تنها واجد دریافت یک معافیت خواهد بود و مبلغ معافیت از کل درآمد سالانه‌ی او کسر خواهد شد.

3- نحوه محاسبه مالیات پس از کسر معافیت معیشتی

نسبت به مازاد درآمدی که پس از کسر مبلغ معافیت معیشتی یا معافیت ماده ۱۰۱ قانون مالیات مستقیم باقی می ماند، مؤدی موظف هست که مالیات بر درآمد خویش را پرداخت کند، که نرخ محاسبه این مالیات بصورت تصاعدی می باشد اما نکته مهمی که باید دقت نمایید این است که به علت صدور تصويب نامه ای از هئیت وزیران در سال ۱۴۰۱ نحوه محاسبه برای سال های قبل ۱۴۰۱ و سال ۱۴۰۱ به بعد متفاوت می باشد که به شرح ذیل است:

1. تا عملکرد سال ۱۴۰۰ نحوه محاسبه آن مالیات بر اساس متن ماده ۱۳۱ قانون مالیات های مستقیم محاسبه می شود که به شرح ذیل است؛ که تا مبلغ  ۵۰ میلیون تومان از درآمد مشمول مالیات سالانه با نرخ ۱۵% محاسبه می شود،از ۵۰ میلیون تومان تا ۱۰۰ میلیون تومان از درآمد مشمول مالیات در سال با نرخ ۲۰%، و بالای ۱۰۰ میلیون تومان از درآمد مشمول مالیات در سال ، میزان مالیات با نرخ ۲۵% محاسبه خواهد شد.
2. از عملکرد سال ۱۴۰۱ به بعد با توجه به افزایش نرخ تورم اعلامی از سوی مرکز آمار ایران و به دلیل تعدیل نصاب های مندرج درقانون مالیات مستقیم دراجرای مفاد ماده ۱۷۵ اصلاحی قانون مالیات‌های مستقیم، تغییر افزایش نصاب ماده ۱۳۱ ق.م.م(مالیات مشاغل) در تصویب‌نامه شماره ۷۷۸۹۹/ت۵۹۷۲۷هـ مورخ ۰۹/۰۵/۱۴۰۱ توسط هیئت محترم وزیران صورت گرفت، که آن تصویب نامه در بخشنامه ای از سوی سازمان امور مالیاتی به شماره ۲۰۰/۱۴۰۱/۴۱ مورخ۲۳/۰۷/۱۴۰۱ ابلاغ گردید. که بر اساس  آن تا مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان از درآمد مشمول مالیات در سال به نرخ ۱۵% محاسبه می شود ،از ۲۰۰ میلیون تومان تا ۴۰۰ میلیون تومان درآمد مشمول مالیات در سال به نرخ ۲۰% و از ۴۰۰ میلیون تومان به بالا درآمد مشمول مالیات در سال ، میزان مالیات به نرخ ۲۵% محاسبه می شود.

سخن پایانی

معافیت معیشتی یا معافیت پایه مالیاتی یک نوع معافیت مالیاتی است که به افرادی که درآمد آن‌ها زیر حد معینی قرار دارد، اعطا می‌شود. این نوع معافیت هدفش کاهش بار مالیاتی بر افراد با درآمد کمتر است و به آن‌ها اجازه می‌دهد که تا حدی درآمد خود را بدون پرداخت مالیات به دست آورند. با اعطای معافیت معیشتی، افرادی که درآمد زیر حدی تعیین شده است، از پرداخت مالیات بر درآمد خود معاف می‌شوند. این حد معین بر اساس قوانین مالیاتی هر کشور متفاوت است و به عنوان یک حد پایه برای اعمال معافیت مالیاتی استفاده می‌شود. 

معافیت معیشتی از جمله ابزارهایی است که برای کاهش بار مالیاتی بر افراد با درآمد کمتر و تسهیل دسترسی آن‌ها به منابع اقتصادی و اجتماعی استفاده می‌شود. این نوع معافیت معمولاً به عنوان یک سیاست عدالت اجتماعی در نظر گرفته می‌شود تا از فشار مالیاتی ناشی از درآمدهای پایین‌تر بر روی افراد کم درآمد کاسته شود.