مقدمه ای بر مالیات بر ارزش افزوده (2)

مالیات بر ارزش افزوده به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟

این مالیات، شامل تمامی مشاغلی می‌شود که به‌نوعی به خریدوفروش کالا و خدمات می‌پردازند. این‌ها مشاغلی هستند که بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، موظف به پرداخت این مالیات هستند.

چه مشاغلی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟

برخی از اقشار کم‌درآمد، کالاها و خدمات و برخی از کالاهای فرهنگی و ملی از پرداخت مالیات ارزش افزوده معاف هستند. مثل:

انواع اظهارنامه مالیات بر ارزش‌افزوده

اظهارنامه ارزش‌افزوده از دوره سوم (دی‌ماه) سال ۱۴۰۱ از طریق سامانه درگاه ملی خدمات مالیاتی تکمیل و ارسال می‌شود. در پایین با انواع اظهارنامه مالیاتی آشنا می‌شوید.

۱. اظهارنامه ارزش افزوده عادی

• شامل کالاها و خدماتی است که نرخ مالیات و عوارض ارزش‌افزوده آن‌ها معادل ۹ درصد است.
• تقریباً تمامی اشخاص مشمول ارزش‌افزوده ملزم به ارسال اظهارنامه عادی هستند، مگر برخی کالاهای خاص که اظهارنامه متفاوتی دارند.

۲. اظهارنامه مالیات ارزش افزوده دخانیات

• شامل انواع سیگار و محصولات دخانی مثل توتون و تنباکو است.
• تولید داخلی یا وارداتی با نرخ‌های متفاوت ارزش‌افزوده از ۱۰% تا ۶۵%.
• از سال دوم اجرای قانون، هر سال ۵% به نرخ مربوطه افزوده می‌شود تا به نرخ مقرر در قانون برسد.

۳. اظهارنامه مالیات ارزش افزوده سوخت

• مرتبط با انواع بنزین، نفت و غیره.
• نرخ ارزش‌افزوده بستگی به نوع سوخت دارد و ممکن است ۱۵% یا ۳۰% باشد.

۴. اظهارنامه ارزش افزوده عوارض آلایندگی

• برای واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده.
• نرخ عوارض سبز با حداقل نرخ نیم درصد و حداکثر نرخ یک و نیم درصد نسبت به مأخذ فروش یا خدمات از واحدهای آلاینده مطالبه می‌شود.

نحوه محاسبه مالیات ارزش افزوده

فرمولی که برای محاسبه مالیات ارزش افزوده در قیمت نهایی استفاده می‌شود، عبارت است از: 

سامانه مالیات ارزش افزوده چیست؟

برای پرداخت انواع مالیات بر ارزش افزوده سامانه‌ای به نام «سامانه عملیات الکترونیک مالیات بر ارزش افزوده» به عنوان درگاهی طراحی شده که مشاغل و کسب‌وکارهای مختلف بتوانند به وسیله آن میزان مالیات بر ارزش افزوده خود را اعلام و پرداخت کنند. مزیت این سامانه، پرداخت آنلاین مالیات، غیرحضوری بودن تمام مراحل و صرفه‌جویی در وقت و هزینه افرادی که به دنبال پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خود هستند. پس از ورود و ثبت نام در سامانه مالیات ارزش افزوده، نام کاربری و رمز عبور دریافت کرده و می‌توانید طی مراحلی ساده نسبت به ارسال اظهارنامه مالیاتی خود اقدام کنید. 

نحوه ثبت اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده

میزان مالیات بر ارزش افزوده به صورت فصلی یعنی ۳ ماه یکبار باید توسط شرکت‌ها و کسب‌وکارهای مشمول مالیات، پرداخت شود. برای انجام این کار نهایت تا دو هفته پس از پایان هر فصل می‌توانند با مراجعه به سامانه مالیات بر ارزش افزوده، نسبت به پرداخت مالیات خود اقدام کنند تا جریمه دیرکرد به آن‌ها تعلق نگیرد. پرداخت مبالغ در این سامانه به صورت آنلاین و غیرحضوری است. افرادی که برای اولین بار این کار را انجام می‌دهند نیاز است:

• ابتدا مراحل ثبت نام را پشت سر بگذارید.
•  نام کاربری و رمز عبور دریافت کنید. 
• سپس اظهارنامه مالیات بر ارزش  را بر اساس نوع فعالیت‌تان تکمیل کنید.
• سال عملکرد و دوره مالی را انتخاب کنید.
• اطلاعات مربوط به مشخصات مودی، فروش، صادرات و واردات را وارد کنید.
• به مرحله محاسبه مانده مالیات و عوارض می‌رسید.
• پس از تایید اطلاعات، اظهارنامه را ارسال کنید. 
• قبض مالیات بر ارزش افزوده را دریافت و پرداخت کنید.

میزان مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ چقدر است؟

شاید برای بسیاری از کسب‌وکارها مشمول مالیات، نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ سوال باشد و به دنبال پاسخ این سوال باشند که در سال جاری مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است. طبق بخشنامه سازمان امور مالیاتی، سهم دولت از نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده در سال ۱۴۰۳  یک‌ درصد افزایش یافته و از ۹٪ به ۱۰٪ رسیده است. بنابراین کسب‌وکارها این یک درصد را در محاسبه مالیات بر ارزش افزوده خود لحاظ کنند.

در این بخشنامه آمده: «به ‌موجب قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور و به منظور تامین منابع لازم برای متناسب سازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق فولاد، نرخ مالیات بر ارزش افزوده موضوع ماده (۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۳ به میزان یک واحد درصد (از ۹٪ به ۱۰٪) افزایش یافته است.»

بنابراین مؤدیان مشمول نظام مالیات بر ارزش افزوده در موارد عرضه کالا و خدمات مشمول (به استثنای کالاهای خاص موضوع ماده (۲۶) قانون مالیات بر ارزش افزوده که دارای نرخ‌های جداگانه‌ای هستند)، مکلف‌اند از ابتدای سال ۱۴۰۳ و در زمان صدور صورتحساب مالیات و عوارض ارزش‌افزوده را به نرخ ده (۱۰) درصد در صورتحساب درج و از خریدار دریافت نمایند.

مهلت تسلیم و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده

در سال ۱۴۰۳، مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی صاحبان مشاغل و پرداخت مالیات متعلق در اجرای ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره آن تا ۱۵ مردادماه تعیین شده است. خوب است بدانید که برای ارسال اظهارنامه مالیاتی هر فصل، تا ۱۵ روز پس از پایان آن فصل فرصت دارید. همچنین برای ویرایش و اصلاح اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده در طریق سامانه نیز تا پیش از شروع مهلت ارسال اظهارنامه فصل بعد وقت دارید.

برای مثال مودیان برای اصلاح و ویرایش اظهارنامه ارزش افزوده فصل تابستان که ۱۵ مهرماه به اتمام می‌رسد تا قبل از ۱۵ دی ماه فرصت دارند. البته این زمان در هر فصل تمدید می‌شود. مثلا مهلت ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده دوره چهارم زمستان ۱۴۰۲، تا آخر فروردین ماه ۱۴۰۳ بوده است که تا ۱۲ اردیبهشت سال جاری تمدید شد.

جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده در موعد مقرر

توجه و اهمیت به پرداخت مالیات در کشور هر سال بیشتر شده و قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای جرائم مالیاتی در نظر گرفته می‌شود. در عین حال زمان ارسال آن نیز از سوی دولت تمدید می‌شود، تا همه مودیان بتوانند در زمان مطلوب نسبت به این امر اقدام کنند. در غیر این صورت، سازمان امور مالیاتی برای افرادی که اظهارنامه ارزش افزوده خود را در زمان تعیین شده ارسال نکنند، جریمه در نظر گرفته است. بی‌توجهی نسبت به ارسال اظهارنامه ارزش افزوده طبق بند 5 و ماده 22 قانون مالیاتی میزان بالایی خسارت را به دنبال خواهد داشت. متخلفان از این قانون موظف به پرداخت ۵۰ درصد مالیات جریمه خواهند بود. 

 همچنین تاخیر در ارسال اظهارنامه ارزش افزوده باعث جریمه می‌شود. افرادی که در این امر تاخیر کنند، مطابق قانون باید در حدود ۲ درصد از مالیات جریمه اظهارنامه ارزش افزوده را بپردازد. در صورت افزایش مدت زمان دیرکرد در ارسال اظهارنامه در مدتی کمتر از یک ماه به ازای هر روز تاخیر به جریمه افزوده خواهد شد. همچنین اگر مودی در صورت‌های مالی شرکت دست ببرد و ارقام کمتر یا غیر واقعی اظهار کند، باز هم باید نسبت به پرداخت جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده اقدام کند. برای اینکه با فهرست جرایم مالیاتی دیگر آشنا شوید، خواندن این مطلب نیز به شما توصیه می‌شود. 

الزامات فروشنده در مورد ارزش افزوده

تمام کسب‌وکارها و فروشندگانی که مکلف به پرداخت مالیات ارزش افزوده هستند، لازم است نسبت به الزامات زیر در مورد ارزش‌افزوده توجه لازم را داشته باشند. 

• ثبت نام در سامانه مالیات ارزش افزوده و دریافت نام کاربری و رمز عبور 
• اظهار و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تمام درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی به صورت فصلی در پایان هر دوره ۹۰ روزه. 
• تسویه جریمه تاخیر دیرکرد و بدهی‌ها در صورت دارا بودن جریمه. هرچقدر دیرتر نسبت به پرداخت جریمه اقدام کنید، به‌صورت ماهانه بر مقدار آن افزوده خواهد شد.
• دریافت گواهی ارزش افزوده از طریق ثبت نام در سایت http://www.evat.ir/
• صدور فاکتور رسمی طبق نمونه استاندارد سازمان امور مالیاتی
• ارسال نامه درخواست عودت به سازمان مالیاتی در صورت اعتراض و درخواست تسویه و عودت 

در مقابل خریدار نیز در مواجهه با قانون مالیات بر ارزش افزوده دارای الزامات مشابهی مانند دریافت فاکتور رسمی طبق نمونه سازمان امور مالیاتی و شامل سریال و تاریخ و شماره اقتصادی و غیره، دریافت گواهی ارزش افزوده تامین کالا و خدمات و … است. 

سخن پایانی

مالیات ارزش افزوده یا VAT (مخفف Value Added Tax)، مالیاتی عمومی است که تقریباً بر تمام کالاها و خدمات فروخته‌شده اعمال می‌شود. اصل ساده پشت مالیات ارزش‌افزوده این است که مصرف‌کنندگان برای محصولاتی که خریداری می‌کنند بر اساس ارزش محصول مالیات می‌پردازند. نرخ مالیات بر ارزش افزوده بر اساس درصد است، به این معنی که هر چه قیمت بیشتر باشد، مصرف‌کننده هم مالیات بیشتری می‌پردازد.