هیئت حل اختلاف مالیاتی

1- تعریف

یک هیئت سه نفره از نماینده‌های قانونی بوده که عموم مردم برای اختلافات مالیاتی از جمله اعتراض به برگ تشخیص مالیات صادره از سوی ماموران مالیاتی به آن مراجعه می‌کنند.

2- وظایف

گاهی سازمان امور مالیاتی برای مودیان احکامی مانند “غیر قابل رسیدگی” یا “رد دفاتر قانونی” صادر می‌کند که طبق ماده 244 قانون مالیات های مستقیم، این هیئت باید به همه اختلافات مالیاتی (به جز مواردی که در مقررات این قانون مرجع دیگری را معرفی کرده است) رسیدگی کند و مودیان در هنگام بروز اختلاف با سازمان امور مالیاتی به این هیئت مراجعه می‌کنند.

3- قوانین مرتبط با هیئت حل اختلاف مالیاتی (تبصره‌های ماده 244 ق.م.م درباره)

  • تبصره 1 (اصلاحی 1380/11/27): جلسات هیئت حل اختلاف مالیاتی با حضور هر سه عضو رسمیت می‏‌یابد و رأی هیئت با اکثریت آراء قطعی و لازم ‌الاجراء است، ولی نظر اقلیت باید در متن رأی قید گردد.
  • تبصره 2 (اصلاحی 1380/11/27): هیأت حل اختلاف مالیاتی دارای استقلال کامل بوده و صرفاً اداره امور دبیرخانه‌ای، هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی و تشکیل جلسات هیأت‌ها به عهده سازمان امور مالیاتی می‌باشد. انشای رأی با رعایت اصل عدالت و بی‌طرفی کلیه اعضا و متکی به اسناد و مدارک مثبته و دلایل و شواهد متقن در همان جلسه و یا حداکثر ظرف سه روز کاری پس از برگزاری جلسه، توسط نماینده بند (2) این ماده‌ به عمل آمده و به امضای تمامی اعضا می‏رسد. مودی یا نماینده قانونی وی مجاز به حضور کامل در جلسه و ارائه دفاعیات به صورت کتبی یا شفاهی است، اظهارات شفاهی باید در صورت جلسه قید و به امضای وی برسد و سازمان امور مالیاتی به ‌منظور اعمال نظارت موثر بر عملکرد هیأت‌های حل اختلاف مالیاتی، مکلف است نسبت به مستندسازی فرآیند برگزاری جلسات هیأت به نحو مقتضی اقدام کند.
  • تبصره 3 (الحاقی 1400/03/02): تعیین حق‌ الزحمه اعضای موضوع بندهای (2) و (3) این ماده ‌متناسب با تعداد و مدت جلسات و نیز مراحل، منابع مالیاتی و پرونده‌های مورد رسیدگی از محل اعتباری ‌که به همین منظور در بودجه سالانه سازمان امور مالیاتی کشور پیش‌بینی می‌شود، بوده و مطابق دستورالعملی است که توسط سازمان مذکور تهیه و ابلاغ می‏‌گردد. حق ‏الزحمه اعضا به‌ صورت متمرکز از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به حساب اعضا پرداخت می‌‏شود.
  • تبصره 4 (الحاقی 1400/03/02): سازمان امور مالیاتی مکلف است نمایندگان معرفی‌ شده در اجرای بندهای (2) و (3) این ماده‌ را بعنوان اعضای هیأت حل اختلاف مالیاتی بپذیرد و با رعایت تبصره (5) این ماده‌ از آن‌ها جهت شرکت در هیأت‌های مزبور دعوت نماید.
  • تبصره 5 (الحاقی 1400/03/02): اسامی کلیه افراد معرفی‌ شده توسط رئیس کل دادگستری هر استان، مدیر کل مالیاتی استان و مراجع مذکور در بند (3) این ماده ‌به تفکیک شهرستان‌ها در سامانه‌ای که به صورت متمرکز و حداکثر ظرف سه‌ ماه پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون توسط سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد می‌شود، درج می‌گردد. انتخاب افراد موضوع بندهای (1)، (2) و (3) برای هر پرونده در مواردی که در شهرستان مورد نظر بیشتر از یک نفر وجود داشته باشد، به صورت تصادفی توسط سامانه مزبور انجام می‌شود و این سامانه مستقیماً زیر نظر رئیس کل سازمان امور مالیاتی، مدیریت می‌گردد.
  • تبصره 6 (الحاقی 1400/03/02): سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است حداقل یک هفته قبل از تشکیل جلسه هیأت به نحو مقتضی زمینه دسترسی اعضای هیأت حل اختلاف مالیاتی را برابر مقررات مربوط به مندرجات پرونده مورد اعتراض فراهم نماید.
  • تبصره 7 (الحاقی 1400/03/02): هر یک از افراد مذکور در بندهای (2) و (3) این ماده ‌در صورتی که بیشتر از سه جلسه متوالی یا چهار جلسه متناوب در یک سال از حضور در جلسات هیأت حل اختلاف مالیاتی خودداری نمایند، حکم آنان لغو می‌شود و رئیس کل دادگستری هر استان و مرجع مربوط، حسب مورد، موظف است ظرف 10 ‌روز کاری فرد جایگزین را معرفی نماید.
  • تبصره 8 (الحاقی 1400/03/02): به منظور اجرای عدالت و اصل استقلال و بی‌طرفی و رعایت حقوق شهروندی و نظارت موثر، سازمان امور مالیاتی مکلف است ساختار اداره هیأت‌ حل اختلاف مالیاتی را به‌ صورت مستقل، تحت عنوان مرکز دادرسی مالیاتی در ساختار خود ذیل رئیس کل سازمان ایجاد نماید و واحدهای دادرسی مالیاتی در هر استان مستقل از اداره کل مالیاتی استان تشکیل می‌شود.
  • تبصره 9 (الحاقی 1400/03/02): پس از استقرار سامانه مودیان، ثبت اعتراض توسط مودی، انتخاب یکی از مراجع موضوع بند (3) این ماده، ارائه هرگونه لایحه به هیئت حل اختلاف مالیاتی و مشاهده اسناد، مدارک و اطلاعات مورد نیاز، ابلاغ تاریخ تشکیل جلسات هیأت، اطلاع از نتایج دادرسی و هرگونه اطلاع دیگر در خصوص پرونده دادرسی مالیاتی از طریق سامانه مذکور انجام می‌شود.
  • تبصره 10 (الحاقی 1400/03/02): سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است زمینه دسترسی کامل مودی و یا نماینده قانونی وی به مفاد پرونده مورد اعتراض را حداقل یک هفته قبل از تشکیل هیأت فراهم نماید.
  • تبصره 11 (الحاقی 1400/03/02): عضویت همزمان در فهرست نمایندگان بندهای (2) و (3) موضوع این ماده ‌ممنوع است.
نکات مهم و حقوق مودی در هیئت حل اختلاف مالیاتی ماده 244
تبصره‌های ماده 244 قانون مالیات های مستقیم را به صورت کامل شرح دادیم، اکنون 5 نکته وجود دارد که باید آن‌ها را نیز بدانید که شامل موارد زیر است:
  1. در حقوق مالیاتی ایران اصول مربوط به دادرسی شامل دادرسی اداری و قضایی مالیاتی نشان‌دهنده آمره بودن قوانین بوده به همین دلیل مامور اداره مالیاتی و مودی به عنوان طرفین اختلاف نمی‌توانند با توافق همدیگر و رای اقلیت اعضای هیئت حل اختلاف مالیاتی عملی انجام دهند و در ماده 244 تنها رای اکثریت اعضا دارای اعتبار قانونی می‌باشد.
  2. ماده 244 در کنار ماده 170 قانون مالیات های مستقیم به مبحث رسیدگی به اختلافات مالی می‌پردازد؛ طبق قوانین مالیاتی ایران تشخیص، تعیین، مطالبه و وصول مالیات بر مبنای صلاحیت جغرافیایی و محلی بوده و توسط اداره امور مالیاتی محلی و هیئت حل اختلاف مالیاتی اعمال می‌شود؛ بنابراین ارسال اعتراض کتبی مودی یا وکیل و به ادارات مالیاتی غیر از اداره مالیاتی محلی مورد پذیرش نیست و چون برگ تشخیص مالیات از آنجا صادر نشده برای هیئت حل اختلاف مالیاتی تکلیفی ایجاد نمی‌کند.
  3. در هیئت حل اختلاف مالیاتی تنها قضات بازنشسته هیئت حل اختلاف مالیاتی یا دارای عضویت 3 ماده 244، می‌توانند به عنوان وکیل یا نماینده مودی مطرح شوند و برای سایر اعضای هیئت حل اختلاف این موضوع امکان پذیر نیست.
  4. رای صادره از هیئت حل اختلاف مالیاتی که زیر مجموعه سازمان امور مالیاتی کشور محسوب می‌شوند، حالت ترافعی دارد و عمل حل اختلاف بین مودی و اداره امور مالیاتی که توسط این هیئت انجام می‌شود، عملی شبه قضایی بوده و در دسته “ایقاعات شبه نظامی” قرار می‌گیرد که این گونه از ایقاع “لازم” است.
  5. هیئت حل اختلاف مالیاتی از سازمان و ساختاری مشابه اداره امور مالیاتی برخوردار بوده و تنها تفاوت وظایف تخصصی آن‌ها می‌باشد؛ آن‌ها از جنبه گستره صلاحیت‌ها در سلسله مراتب نهادهای دادرسی از تالی به عالی درجه‏ بندی شده و این درجه‏ بندی شامل درجه‏ بندی بدوی، تجدید نظر، فرجامی و اعاده دادرسی می‌باشد.

شرایط حضور و دعوت مودی در هیئت حل اختلاف مالیاتی

اگر مودی به مالیات یا درآمد تعیین شده توسط کارگروه اعتراض داشته باشد و این اختلاف در مرحله اول اعتراض (که در ادامه شرح خواهیم داد) برطرف نشود، پرونده مالیاتی با صدور برگ دعوت در سامانه سنتی مشاغل به هیئت مالیاتی ارجاع داده می‌شود؛ در این مرحله بعد از صدور برگ تشخیص مالیات و قبل از صدور برگ قطعی مالیات انجام شده و به مودی ابلاغ می‌گردد که در برگه روز و ساعت حضور مودی در هیئت حل اختلاف مشخص می‌شود.


همراهان مجاز در هیئت حل اختلاف مالیاتی

شخص مودی درمورد اشخاص حقوقی صاحبان امضاء مجاز با ارائه تصویر آخرین روزنامه رسمی، وکیل مودی با ارائه وکالت‏نامه رسمی، وراث، کارمند حقوق‏ بگیر اشخاص حقوقی با همراه داشتن معرفی نامه از شخص حقوقی با تایید واحد مالیاتی مربوط (با ارائه مدارک جهت تشخیص هویت نامبردگان) مجاز به حضور در هیئت حل اختلاف مالیاتی هستند.


نحوه دفاع در هیأت حل اختلاف مالیاتی

نوع و نحوه دفاع در هیأت حل اختلاف مالیاتی نیازمند برنامه‏‌ریزی دقیق و آمادگی کامل است؛ در این بخش به نکات مهم دفاع از حقوق خود که مودیان باید در نظر داشته باشند، می‏‌پردازیم:

  1. جمع‌آوری اسناد: شامل فاکتورها، قراردادها، اسناد مالی و هر گونه مکاتبه مرتبط با موضوع بوده و باید به گونه‏‌ای باشد که به ادعاهای شما اعتبار بخشیده و آن را پشتیبانی کند.
  2. تهیه شواهد مکتوب: جمع ‏آوری شواهدی از جمله گزارش‌‏های حسابداری، بررسی‌های مستقل و نظریات کارشناسی که می‌تواند به شما کمک کند.
  3. مطالعه قوانین و مقررات مالیاتی: داشتن شناخت کامل از قوانین و مقررات مالیاتی مرتبط با پرونده امری ضروری بوده و به شما کمک می‏‌کند تا استدلال‌های قانونی محکمی داشته باشید.
  4. مشورت با یک وکیل با تجربه: مشورت با وکلا یا مشاوران مالیاتی که تجربه کار با هیات‏‌های حل اختلاف را دارند، می‌تواند به شما دیدگاه‏‌های روشنی ارائه دهد.
  5. بیان واضح اعتراض: استدلال‌های خود را به صورت واضح و منطقی بیان کرده و اطمینان حاصل کنید که هر ادعایی بر اساس مدرک معتبری باشد.
  6. تأکید بر نقاط قوت: به نقاط قوت پرونده خود توجه کرده و تأثیر اشتباهات احتمالی در ارزیابی‏‌های مالیاتی را به حداقل برسانید.


سخن پایانی

انواع هیئت ‏های مالیاتی شامل هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی، هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر، هیئت ماده 216، شورای عالی مالیاتی، هیئت مقرر در ماده 251 مکرر می‌باشند، هیئت حل اختلاف مالیاتی برای رفع اختلاف بین مودیان و سازمان امور مالیاتی ایجاد شده و برای اجرای عدالت مالیاتی تلاش می‏‌کند. در مقاله‌ای که خواندید در مورد هیئت های مالیاتی و چگونگی اعتراض به مالیات تعیین شده توضیح دادیم و مراحل آن را برشمردیم؛ سپاس از آن‌که تا پایان مقاله با ما همراه بودید لطفا سوالات و ابهامات خود در این زمینه را در بخش نظرات برای ما بنویسید کارشناسان ما به آن‌ها پاسخ خواهند داد.