گزارش معاملات فصلی خرید و فروش (گزارش فصلی)

گزارش معاملات فصلی خرید و فروش

بر تمامی کسب و کارهای حوزه های مختلف لازم و ضروری است که گزارش معاملات فصلی خرید و فروش خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. این گزارش ها می تواند شامل بخش های مختلفی باشند. میزان بودجه لازم آن شرکت و فروش محصولات و خدمات ارائه شده توسط آن ها و… اطلاعات خوب و منسجمی هستند. 

تمامی هزینه های اولیه مربوط به آن شرکت از جمله موارد زیر در این گزارشات باید قید شوند:

• هزینه های اولیه شرکت؛
• هزینه انبارداری؛
• حقوق کلیه کارمندان شرکت؛
• میزان بهره وری شرکت؛
• سود و زیان فصلی؛
• طرفین معاملات شرکت؛
• و … .

بنابراین در گزارش معاملات فصلی، تمامی اطلاعات مربوط به خرید و فروش آن شرکت می بایست به طور دقیق گزارش داده شود. سازمان امور مالیاتی این گزارش ها را به جهت جلوگیری از فرار مالیاتی و کتمان مالیات نیاز دارد و به اطلاعات خوبی در این زمینه دست پیدا می کند.

صورت معاملات فصلی چیست؟

گزارش معاملات فصلی، یکی از الزامات کسب و کارهای مختلف می باشد. آن ها می بایست صورت معاملات فصلی خود را طبق ماده ۱۶۹ مالیات بر دارایی در طی یک گزارش کامل به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه نمایند. تمامی صورت های مالی مربوط به فروش کالا، خرید مواد اولیه شرکت، موجودی انباری و کالاهای آن، کارمزد مربوط به عملیات مختلف در شرکت و … همگی در صورت معاملات فصلی به شکل ارائه گزارش در پایان هر فصل بایستی به سازمان امور مالیاتی ارائه گردد.

این صورت معاملات فصلی یا گزارش معاملات فصلی را بایستی به شکل الکترونیکی به سامانه معاملات فصلی ارسال نمود. اینکه مالیات شرکت ها به چه عواملی تعلق می گیرد و … همگی بنا به تشخیص و تصمیم سازمان امور مالیاتی کشور می باشد که طبق این گزارشات تصمیم خود را اتخاذ می کند.

سامانه گزارش فصلی خرید و فروش

همان طور که گفته شد؛ صاحبان کسب و کارهای مختلف می بایست گزارش معاملات فصلی خود را در سامانه گزارش فصلی خرید و فروش ثبت نمایند. این سامانه به جهت ارسال الکترونیکی معاملات شرکت ها و اجرای آیین نامه های مربوط به سازمان امور مالیاتی کشور طراحی شده است. بنابراین مودیان مالیاتی دیگر نیازی به رفتن به سازمان امور مالیات ندارند و وقت آن ها هدر نمی رود. 

آنها می توانند خیلی راحت با ورود به سامانه ارسال گزارش معاملات فصلی شرکت خود، معاملات مربوطه را ثبت و سپس آن ها را در این سامانه در قسمت اطلاعات خرید و فروش، ارسال نمایند. در این سامانه می توان اطلاعات مودیانی را هم ثبت کرد که نسبت به ثبت شناسه ملی، کد اقتصادی یا کد ملی افراد حقوقی و حقیقی به فروشنده به هنگام خرید انواع کالاها خودداری ورزیده اند. برای ثبت اطلاعات خود می توانید وارد پورتابل سازمان امور مالیاتی شوید.

اجزای اصلی گزارش فصلی خرید و فروش

• درآمد فصلی شامل میزان فروش شرکت؛
• هزینه های مستقیم برای تولید و فروش کالا یا ارائه خدمات؛
• هزینه های غیر مستقیم که مربوط به تولید و فروش کالا و ارائه خدمات شرکت نیستند؛ ولی به فعالیت های شرکت، مرتبط هستند؛
• میزان سود و زیان با در نظر گرفتن تفاوت میان درآمد با کل هزینه های شرکت؛
• موجودی انبار کالای شرکت؛
• تغییرات موجودی با در نظر گرفتن تفاوت موجودی اولیه با موجودی پایان دوره.

مهلت ارسال معاملات فصلی

باید دانست که با توجه به ماده ۱۶۹ قانون مالیات مستقیم، آخرین مهلت ارسال گزارش معاملات فصلی، ۴۵ روز معادل یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل می باشد. این مدت زمان برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی یکسان می باشد و هر یک از آن ها مکلف به ثبت و ارسال گزارشات خود در این بازه زمانی هستند. به تعبیری دیگر آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی برای فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب برابر است با: ۱۵ مرداد، ۱۵ آبان، ۱۵ بهمن و ۱۵ اردیبهشت. بنابراین کسب و کارهای مختلف پس از اتمام هر فصل تا ۴۵ روز فرصت ارسال گزارش معاملات فصلی خود را دارند.

ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم

در صورتی که شما صاحب کسب و کاری هستید و معافیت مالیاتی نیز شامل حال شما نشده است؛ می بایست گزارش معاملات فصلی خود را به سازمان مالیات کشور ارائه کنید. اگر طبق ماده ۱۰ قانون ۱۶۹ مالیات های مستقیم در بازه زمانی تعریف شده پس از پایان هر فصل، گزارش خود را ارائه ندهید؛ جریمه خواهید شد. بدین ترتیب که طبق این قانون می بایست به میزان دو درصد از مبلغ کل معاملات فصلی خود را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور به عنوان جریمه واریز نمایید. طبق این قانون برخی مشاغل بند الف و برخی مشاغل نیز مشاغل بند ب ماده ۱۶۹ هستند.

مشمولین ارسال گزارشات فصلی

تمامی افراد حقیقی و حقوقی مربوط به مشاغل بند الف و ب طبق ماده ۹۵ قانون ۱۶۹ مالیات های مستقیم، می بایست گزارش معاملات فصلی خود را الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی ارسال نمایند. تبصره سوم ماده ۹ آیین نامه اجرایی قانون ۱۶۹ مالیات های مستقیم نیز در همین راستا افراد مشمول گزارشات فصلی را طبق دسته بندی زیر تشریح کرده است:

• تمامی افراد حقوقی که فعالیت های اقتصادی دارند؛
• تمامی صاحبان مشاغل مربوط به ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون ۹۵ امور مالیاتی؛
• تمامی صاحبان مشاغلی که قانون مالیات بر ارزش افزوده شامل حال آن ها می گردد.

معافیت در ارسال فهرست معاملات فصلی

برخی از افراد و صاحبان مشاغل مختلف از ارسال گزارش معاملات فصلی فهرست معاملات فصلی خود معاف هستند. بر حسب قانون ۱۶۹ مالیات های مستقیم، این مشاغل عبارتند از:

• فروش انواع کالا یا خدمات به مصرف کننده نهایی آن؛
• هر گونه معامله با مشمولین ماده ۸۱ قانون مالیات های مستقیم که شامل: شاغلین حوزه دامداری، کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی، پرورش زنبورعسل و… می باشد.
• هر گونه از خرید از فروشندگانی که نیازی به ثبت نام در نظام خدمات مالیاتی کشور ندارند. شامل ارگان ها و نهادهای دولتی.
• تمامی معامله های کوچکی که با افراد حقیقی انجام می شود این معاملات کوچک مربوط به موضوع قانون برگزاری مناقصه ها می باشد.

چه اطلاعاتی در معاملات فصلی درج می شود؟

در گزارش معاملات فصلی، می بایست حتما یک سری اطلاعات ثبت شوند. مهمترین اطلاعاتی که می بایست در این گزارش ها قید شوند؛ به شرح زیر می باشند:

• اطلاعات هویتی طرفین معامله؛
• اطلاعات مجوزهای طرفین معامله؛
• اطلاعات معاملات و قراردادهای هر یک از طرفین معامله؛
• اطلاعات مالی و اعتباری یا سرمایه ها؛
• اطلاعات دارایی ها و اطلاعات مربوط به ارزش افزوده اموال و املاک و …؛
• ثبت شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی، کد گمرک و شماره اختصاصی مربوط به افراد خارجی در صورت واردات و صادرات کالاهای شما؛
• ثبت و ارسال مبالغ ارزی، نوع ارز معامله شده و معادل ریالی آن در صورت داشتن معاملات ارزی؛

چه مواردی در گزارش فصلی لحاظ نمی شود؟

باید دانست که لیست گزارش معاملات فصلی، یک سری از معاملات گزارش نمی شوند. از جمله:

• حقوق و دستمزد پرداختی پرسنل شرکت. البته حقوق و دستمزد آن ها می بایست در فهرست حقوق ماهانه به سازمان امور مالیاتی اعلام شوند.
• سود سپرده های و یا جرائم بانکی مربوط به بانک ها و موسسه های اعتباری
• وجوه پرداختی یا شارژ ساختمان
• مبالغ پرداختی به دولت به عنوان جریمه یا خسارت یا انواع عوارض و مالیات. البته مالیات و عوارض ارزش افزوده در همان صورتحساب خرید و فروش ثبت می شود و نیاز به ثبت جداگانه در گزارش معاملات فصلی نیست.
• حق عضویت اعضا و انجمن ها یا تشکلات غیر دولتی که از مراجع ذی صلاح مجوز دارند. یعنی به شرط دارا بودن مجوز.
• خرید و فروش سهام و اوراق بهادار و دریافت سودهای ناشی از آن. البته کارمزد دریافتی خرید و فروش سهام و اوراق بهادار به عنوان درآمد می بایست در جدول فروش گزارش معاملات ثبت شوند.
• کمک ها، جوایز و هدایای دریافتی.

آموزش تهیه گزارش فصلی برای ارسال به دارایی

شما می توانید گزارش معاملات فصلی خود را آنلاین یا آفلاین تهیه کنید و آن را به دارایی ارسال نمایید. برای تهیه و ارسال گزارش معاملات به صورت آفلاین، لازم است تا پس از دانلود و نصب نرم افزار ttms از سایت امور مالیاتی کشور، یک نسخه کپی از فایل اکسس خود تهیه کنید و نام آن را تغییر دهید. سپس گزینه اطلاعات سال ۱۳۹۶ به بعد را زده و فایل خود را انتخاب کنید.

نوع گزارش خود را در منوی: انتخاب فایل و ورود اطلاعات، انتخاب نموده و آن را تکمیل کنید. در پایان در قسمت مشخصات و صحت سنجی، اطلاعات شرکت مورد نظر خود را وارد و آن ها را ذخیره کنید. پس از آن با توجه به نوع گزارش ارسالی خود در منوی صحت سنجی و ارسال، گزارش خود را ارسال نمایید. پس از ارسال گزارش، برای تایید نهایی باید وارد سامانه دریافت الکترونیکی اطلاعات معاملات مودیان شوید و کد رهگیری خود را دریافت کنید.

جریمه عدم ارسال صورتحساب مالیات فصلی

اگر شما نسبت به تهیه و ارسال گزارش معاملات فصلی خود اقدام نکنید؛ طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم، مشمول جریمه خواهید شد. این جریمه ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• جریمه عدم صدور صورتحساب؛
• جریمه عدم درج شماره اقتصادی؛
• جریمه استفاده از شماره اقتصادی خود به جای دیگری یا برعکس؛

جریمه هر یک از موارد فوق معادل دو درصد از مبلغ کل معاملات شماست. البته به تعبیری دقیق تر، جریمه عدم ارسال صورت گزارش معاملات فصلی، برابر با ۱ درصد معاملات ارسال نشده و جریمه تأخیر در پرداخت مالیات، معادل ۲ درصد مالیات پرداختی است.

حد نصاب معاملات کوچک از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۴۰۲

همه ساله هیئت وزیران با توجه به پیشنهادات وزارت امور اقتصاد و دارایی و طبق قانون حد نصاب معاملات را تعیین و آن را تصویب می کنند. معاملات خود به سه دسته: کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می شوند. حد نصاب معاملات کوچک هر ساله، طبق اطلاعیه ای تعیین می شود که از سوی سازمان امور مالیاتی اعلام می شود. هر ساله هم متغیر است. جدول زیر به خوبی این میان حد نصاب معاملات کوچک را از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۴۰۲ نشان می دهد.

مشاغل بند الف و ب ماده ۱۶۹ گزارش فصلی

طبق ماده ۱۶۹ گزارش معاملات فصلی، مشاغل به دو دسته مشاغل بند الف و ب تقسیم می شوند که هر کدام دارای زیرمجموعه هایی هستند و به شرح زیر می باشد:

آیا مهلت زمان ارسال صورت معاملات قابل تمدید است؟

در پاسخ به این سوال که آیا مهلت زمان ارسال گزارش معاملات فصلی قابل تمدید است یا خیر؟ باید اذعان داشت که بله چنین مسئله ای امکان پذیر است. البته بر حسب برخی شرایط خاص حاکم بر کشور و برای برخی از اصناف خاص، این مهلت قابل تمدید می باشد. همانند شیوع ویروس کرونا در زمستان ۱۳۹۸ که این مهلت تمدید گردید. مدت زمان تمدید و تمدید در شرایط ویژه و اضطراری را سازمان امور مالیاتی از طریق سامانه خود در طی اطلاعیه های رسمی، اعلام می کند.

تفاوت معاملات فصلی با ارزش افزوده

برای اینکه صورت گزارش معاملات فصلی را با مالیات ارزش افزوده اشتباه نگیریم؛ بهتر است به تفاوت های موجود میان این دو اصطلاح اشاره کنیم. از جمله:

• تفاوت در تعریف آن ها که صورت گزارش معاملات فصلی، تنها یک گزارش می باشد. حال آنکه مالیات ارزش افزوده، عددی کلی است که نشان دهنده میزان فروش شماست.
• تفاوت در هزینه ها که در صورت معاملات فصلی برخلاف مالیات ارزش افزوده نیاز به پرداخت هیچ گونه هزینه ای نیست.
• تفاوت در بازه زمانی تهیه و ارسال این گزارش ها که برای تهیه و ارسال صورت معاملات فصلی نیاز به ۴۵ روز پس از پایان هر فصل دارید. در حالیکه برای اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده تنها به ۱۵ روز پس از پایان هر فصل نیاز به تهیه و ارسال و یا پرداخت آن دارید.

تفاوت تجمیعی و تجمعی در ارسال معاملات فصلی

در حین ارسال گزارش معاملات فصلی، ممکن است با دو اصطلاح به ظاهر شبیه به هم و در عمل متفاوت از همدیگر یعنی تجمیعی و تجمعی رو به رو گردید. ممکن است در خلال یک فصل از سال، از فروشنده ای خریداری کرده باشید و بخواهید گزارش آن را اعلام کنید. برای این منظور نیاز به گزارش صورت تجمعی، جمع صورتحساب های خود به آن فروشنده در یک ردیف دارید. 

اما در صورتی که شما در خلال یک فصل از سال، اقلام مختلفی را از فروشندگان متعدد خریداری کرده باشید؛ دیگر به آن گزارش تجمعی گفته نمی شود. در این حالت جمع هر فاکتور رسمی خرید شما کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات می باشد. به همین علت هنگام گزارش معاملات فصلی، می بایست تیک معاملات کمتر از ۵ درصد حد نصاب معاملات کوچک را بزنید و گزارش خود را به صورت تجمیعی بدون ثبت اطلاعات فروشنده اقلام مذکور، ارائه نمایید.

 نقش معاملات فصلی در جلوگیری از فرار مالیاتی

یکی از اصلی ترین هدف های نوشتن گزارش معاملات فصلی، جلوگیری از فرار مالیاتی شرکت هاست. با توجه به این موضوع که پرداخت مالیات به دولت می تواند زمینه فراهم آوردن هزینه های مختلف دولت را فراهم آورد؛ پس این مسئله بسیار حائز اهمیت است. بنابراین تهیه و ارسال معاملات فصلی نقش پررنگ و مثبتی را در این زمینه ایفاء می کند که در نهایت به نفع اقتصاد کشور است.

سخن پایانی

به طور کلی باید در نظر داشت که هر یک از صاحبان کسب و کارهای مختلف می بایست به تهیه و ارسال گزارش معاملات فصلی خود در موعد مقرر اهتمام ورزند. چرا که هر گونه سهل انگاری در این زمینه برای آن ها تبعاتی از جمله جریمه های مالیاتی در پی خواهد داشت.